Koninklijke rel: Spaanse oud-koning Juan Carlos zet zonder overleg speech online
De Spaanse oud-koning Juan Carlos veroorzaakt weer eens een koninklijke rel. Zonder dat zijn zoon, koning Felipe er van wist, zette Juan Carlos een toespraak online. Die ging over de door hem geleide overgang van dictatuur naar democratie in Spanje, 50 jaar geleden. Zijn reden: "Zodat u de geschiedenis leert kennen, zonder verdraaiingen."
Met die zin, halverwege de speech uitgesproken, suggereert de oud-koning dat de regering of het koninklijk huis geschiedenisboeken aanpast over Juan Carlos' eerste jaren.
In die tijd was hij nog populair onder de Spaanse bevolking en bestond er in andere landen veel respect voor hem. Dat veranderde toen schandalen aan het licht kwamen. Juan Carlos accepteerde 100 miljoen euro aan steekpenningen, had buitenechtelijke relaties en ging middenin de zwaarste economische crisis van deze eeuw op een peperdure jachtvakantie in Afrika.
Wel drie opvallende dingen
Aan de video van Juan Carlos valt van alles op. Hij werd online gezet, precies op het moment dat koning Felipe bij de Spaanse Raad van State begon aan een staatsrechtelijk gezien belangrijke speech over democratie.
De video ziet eruit als een kersttoespraak, zoals Juan Carlos die tot 2014 elk jaar hield. Hij richt zich niet tot het hele Spaanse volk, maar tot 'jonge Spanjaarden, vooral voor degenen onder jullie die de geschiedenis van Spanje niet kennen'. Daarna benadrukt hij zijn 'essentiële rol in de periode van transitie' - van dictatuur naar democratie - 'die Spanje in staat stelde zich weer met de rest van de wereld te verbinden'.
Koning Felipe vindt de video van zijn vader 'ongelegen en onnodig', liet het Spaanse Koninklijk Huis via een persbureau weten. In de diplomatieke taal van het Hof, betekenen die woorden dat Felipe ervan baalt en dat de video hem in de wielen rijdt. Juist deze maand is Felipe bij een hele reeks bijeenkomsten over het einde van de Franco-dictatuur, op 22 november 1975, en het weer opbouwen van de democratie, in december '75.
De huidige Spaanse koning kan zijn vader missen als kiespijn. Hoe meer Juan Carlos uit beeld is, hoe populairder Felipe wordt, onder meer door dit soort bezoeken, waarbij hij met boze Spanjaarden in gesprek gaat:
'Speech is wraakactie'
In Spanje is Juan Carlos' video vandaag een veelbesproken onderwerp. De Spaanse koninklijk huis journalist María Manjavacas is ervan overtuigd het motief wraak is, voor het feit dat Juan Carlos niet werd uitgenodigd voor de officiële herdenking van 50 jaar democratie. "Deze beslissingen neemt hij niet alleen" stelt Manjavacas, "want hij wordt omringd door een zeer hechte vriendengroep die hem adviseert en aanmoedigt om dit te doen. Ook zijn kleinzoon Froilán hoort bij die groep." De 27-jarige Froilán - vierde in de lijn van troonopvolging - leeft net als Juan Carlos in ballingschap in Abu Dhabi, sinds zijn naam opdook in een politiedossier over een vechtpartij met steekwapens in Madrid.
Wat velen lastig vinden te begrijpen is waarom Juan Carlos de video liet publiceren, terwijl hij ook zegt te hopen na 5,5 jaar ballingschap terug te mogen. De 88-jarige oud-koning wil graag zijn laatste levensjaren op Spaans grondgebied doorbrengen.
Volgens Spaanse royaltywatchers ging Juan Carlos ervan uit dat de viering van 50 jaar democratie een moment zou zijn waarop zijn verzoek zou worden gehonoreerd. Twee weken geleden was er een 4 uur durende bijeenkomst van Juan Carlos en zijn voltallige familie om erover te spreken. Dat daarna geen mededelingen volgden, zou erop duiden dat het niet lukte om het eens te worden.
Frans interview en boek
Na de familievergadering gaf Juan Carlos een interview aan de Franse tv. Op de vraag of hij spijt heeft van alle schandalen, antwoordt de oud-koning: "Nee, ik probeer geen spijt te hebben" om eraan toe te voegen dat hij, als hij het over kon doen, wel voorzichtiger zou zijn.
In oktober publiceerde Juan Carlos ook in Frankrijk en in het Frans, zijn 512 pagina's tellende biografie. Eind deze week komt de Spaanse vertaling daarvan uit, maar er lijkt in Spanje weinig belangstelling voor.
Gebrek aan aandacht, kan de reden zijn geweest voor het online zetten van zijn speech. Die trekt zeker wel veel aandacht, al is het vooral in negatieve zin. Royalty-journalist Ana Rosa Quintana was vanochtend kort in haar kritiek: "Wat hij echt moet doen, als hij terug wil naar Spanje, is stoppen zich voor de belasting als Arabisch ingezetene voor te doen, met zijn zoon praten en zich verontschuldigen tegenover Felipe en diens oudste dochter, prinses Leonor die hij beiden veel schade heeft toegebracht."
