Aardbevingen laten diepe sporen na bij Groningse jeugd: 'Hoe meer schade, hoe meer wantrouwen'
Groningse middelbare scholieren met aardbevingsschade thuis zijn er mentaal vaak slechter aan toe dan leeftijdsgenoten die daar geen ervaring mee hebben. Dat blijkt uit onderzoek van gezondheidsinstituut Nivel en de Rijksuniversiteit Groningen. De jongeren hebben daarnaast een grotere kans op suïcidale gedachten en minder vertrouwen in de toekomst.
De 15-jarige Dagny uit Loppersum was 2 toen ze werd opgeschrikt door de zwaarste aardbeving ooit gemeten in de provincie. Ze leeft al haar hele leven met de gevolgen van aardbevingen en is daar boos over op de overheid. "Ik heb niet het gevoel dat ze er zijn om mij of mijn ouders te helpen", zegt ze.
Scheuren in de muren
Er zaten scheuren in de muren en een bolling in het plafond bij Dagny thuis. "Boven mochten we niet hard lopen en al helemaal niet springen", vertelt ze. Dat deed ze dan ook niet, omdat ze bang was om door het plafond te zakken. Regelmatig kwamen er mensen bij Dagny over de vloer om aardbevingsschade op te nemen.
"Mijn moeder zei dan dat er weer eens iemand in mijn kamer zou komen om iets te checken. Dat voelde elke keer als privacyschending." Daarnaast zag ze dat haar moeder slapeloze nachten had van de stress, wat haar zorgen baarde.
Hoofdonderzoeker Michel Dückers, hoogleraar crises, veiligheid en gezondheid, noemt het 'pijnlijk' dat de gevolgen van aardbevingen in Groningen doordreunen in de levens van kinderen. Eerder is er al wel onderzoek gedaan naar het mentale welzijn van volwassenen. "Daar zagen we al: hoe meer schade er aan de huizen is, hoe slechter het met de mensen is gesteld."
Hoe meer schade, hoe meer wantrouwen
Hoewel het niet is gemeten, durft Dückers een verband te leggen tussen opgroeien met aardbevingsschade en het vertrouwen in de politiek onder deze jongeren. "Bij volwassenen weten we: hoe meer schade er is, hoe meer gedoe er is en hoe groter het wantrouwen wordt in de medemens, instanties en overheid." Het is dan ook niet gek, zo zegt hij, dat kinderen van wantrouwende ouders óók vertrouwen verliezen in overheidsinstanties.
De 24-jarige Cody Rozema is voorzitter van Stichting Jong Noord, waarmee hij zich inzet voor de jeugd van de gemeente Eemsdelta. Hij ziet dat de gaswinning heeft gezorgd voor een 'cynische generatie'. "Die is ervan overtuigd dat de politiek niets voor hen doet."
Cody is zelf ook opgegroeid met aardbevingsschade. Hij zag als 11-jarige hoe zijn vader al zijn tijd kwijt was met het herstellen van het huis en het krijgen van compensatie. "Je ziet de stress bij je ouders en je voelt de spanning in de lucht." De resultaten van het onderzoek verbazen hem niet. "Het is fijn dat we een bevestiging hebben van wat we intuïtief al wisten."
Compensatie
Dagny's vader probeert nog altijd compensatie te krijgen voor de schade. Ze vertelt dat het gevoel van stress wel iets minder is geworden, sinds de overheid een project is gestart om schade te herstellen. "Ons huis is inmiddels wel versterkt."
Hoogleraar Dückers is sceptisch over de toekomst, net als de jongeren uit zijn onderzoek. "De afgelopen verkiezingen hebben we gezien dat sommige partijen openlijk voorstellen om door te gaan met de gaswinning in Groningen", zegt hij. "De hoop is dat politici en bestuurders blijven vasthouden aan het plan om de schade te herstellen. En dat ze zo perspectief blijven bieden aan jongeren."
In deze video uit 2019 leggen we uit hoe de aardbevingen ontstonden als gevolg van gaswinning:
