Natuurclubs in rechtszaak: overheid is laks, pakt verspreiding PFAS niet aan

Terwijl de afgelopen tien jaar steeds duidelijker is geworden hoe gevaarlijk PFAS zijn, heeft  De advocaten van vier Natuur en Milieufederaties en Stichting Gezond Water betogen dat dinsdag voor de rechtbank in Den Haag. Ze verwijten de overheid laksheid.

Advocaat Geert-Jan Knoops noemt PFAS voor de rechtbank in Den Haag 'een ernstige en onmiddellijke bedreiging voor het leven', waartegen de Nederlandse staat mensen zo snel mogelijk beter moet beschermen. De overheid zegt dat wel degelijk te doen, bijvoorbeeld door in EU-verband aan te sturen op een PFAS-verbod, maar volgens de eisers gebeurt er in de tussentijd veel te weinig. "Het is twee over twaalf", zegt Knoops.

Zo snel mogelijk verbieden

De eisers vinden dat de uitstoot van PFAS zo snel mogelijk moet worden verboden. Ook willen ze dat de overheid maatregelen neemt om de blootstelling aan de chemicaliën te verlagen tot een niveau dat veilig is voor milieu en gezondheid. Grenswaarden die door instanties als de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) zijn opgesteld, moeten daartoe in wetgeving worden verwerkt, legt Knoops uit.

Dagelijks maak je gebruik van PFAS. Dat stofje zorgt ervoor dat je eitje niet aanbakt en je regenjas waterafstotend is. Maar PFAS-stofjes komen ook in de natuur en kunnen slecht zijn voor je gezondheid. De Europese Unie denkt daarom aan een totaalverbod op PFAS. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Waarom dat zo is, legt verslaggever Bart Reijnen uit in deze video:

Van diverse PFAS-varianten is uit onderzoek bekend dat ze vanaf een bepaalde blootstelling het risico verhogen op kanker, voortplantingsproblemen en een verminderde werking van het immuunsysteem.

PFAS in bloed

De advocaten van de eisers wijzen op diverse wetenschappelijke onderzoeken. Zo toonde een studie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) afgelopen zomer aan dat vrijwel alle Nederlanders meer PFAS in hun bloed hebben dan het maximum dat volgens wetenschappers aanvaardbaar is voor de gezondheid.

De landsadvocaat zegt dat de staat de zorgen over PFAS deelt en daar actie op onderneemt. Anderzijds wijst hij erop dat de risico's per variant verschillen en dat niet elke blootstelling mensen direct ziek maakt. Een deel van de eisen is volgens de staat onhaalbaar, alleen al omdat PFAS 'helaas alomtegenwoordig' zijn door gebruik in het verleden en deels vanuit het buitenland in Nederlandse wateren terechtkomen. "Een Europese aanpak is noodzakelijk."

Veel belangen afwegen

Volgens de staat moeten veel belangen worden afgewogen. "Denk aan maatschappelijk relevante toepassingen waarvoor onvoldoende alternatieven zijn." Dan gaat het bijvoorbeeld om PFAS-producten in de energiesector, of in allerlei medische producten.

Uiteindelijk is het volgens de landsadvocaat aan de overheid om te bepalen welke maatregelen nodig zijn, niet aan de rechter.