Wetenschappers willen klimaatverandering tegengaan met poeder in stratosfeer
Minder autorijden en vliegen, minder vlees eten...: het zijn de meest voor de hand liggende manieren om klimaatverandering tegen te gaan. Volgens wetenschappers is er nóg een methode: krijtpoeder in de stratosfeer brengen, zodat er minder zonlicht op de aarde valt. De methode is mogelijk effectiever, maar ook omstreden.
Aan de prestigieuze Amerikaanse universiteit van Harvard nemen de plannen voor deze vorm van geo-engineering (dat houdt in: veranderingen aanbrengen aan de aarde) serieuze vormen aan, schrijft Trouw. De universiteit heeft een externe adviescommissie ingesteld die het project gaat begeleiden en moet beoordelen of het bijvoorbeeld ethisch en milieutechnisch verantwoord is.
Straalvliegtuigen
Het idee is om met straalvliegtuigen krijtpoeder op de hoogte van tientallen kilometers in de stratosfeer brengen. Dat poeder moet ervoor zorgen dat er minder zonlicht op de aarde valt, en daarmee dat de aarde minder opwarmt. Het is relatief goedkoop: volgens het IPCC, het klimaatbureau van de Verenigde Naties, kan voor minder dan 10 miljard dollar per jaar de temperatuur op de hele wereld constant 1,5 graad lager worden gehouden.
Eerder gebeurde iets soortgelijks toen in 1991 een vulkaan op de Filipijnen uitbarstte. Er kwam toen volgens NASA 15 miljoen ton zwaveldioxide in de stratosfeer, met als gevolg dat de temperatuur wereldwijd 15 maanden lang 0,6 graden lager was.
Bezwaren
Het klinkt als een makkelijke manier om de serieuze gevolgen van klimaatverandering, zoals het uitsterven van plant- en diersoorten en het vaker voorkomen van overstromingen en zware stormen, tegen te gaan. Maar wetenschappers zien ook veel bezwaren.
Sjak Smulders van de Tilburg University noemt het 'onwaarschijnlijk' dat dit ooit echt gaat gebeuren. "Het is iets gevaarlijks: we weten niet wat de gevolgen zijn."
Verbod
Het Rathenau Instituut dat de Nederlandse regering adviseert over klimaatverandering, pleitte al in 2013 voor een voorlopig verbod op het inzetten van technieken die de zon reflecteren, en zegt daar nog steeds hetzelfde in te staan. Dat verbod moet er blijven totdat de risico's en onzekerheden goed in kaart zijn gebracht. "Het is belangrijk dat de gevolgen niet voor rekening komen voor arme landen of toekomstige generaties."
Toch staan niet alle Nederlandse wetenschappers er negatief tegenover. Professor Herman Russchenberg, directeur van het TU Delft Climate Institute, schreef vorig jaar in een opiniestuk op de website van de universiteit dat ook hij nog veel vragen heeft over de gevolgen van geo-engineering. "En er is nog nauwelijks gekeken naar de bestuurlijke, juridische en ethische aspecten van geo-engineering. Anders gezegd: wie mag er aan de knoppen zitten?"
Noodzaak
Maar hij ziet ook de noodzaak ervan: maatregelen die landen nemen om opwarming van de aarde tegen te gaan, hebben onvoldoende effect. "De uitstoot van broeikasgassen zal dus veel sneller omlaag moeten, maar de wereldgemeenschap is daar vooralsnog niet toe bereid."
"Er komt dus misschien een moment waarop we geo-engineering nodig zullen hebben, of we dat nou leuk vinden of niet. Hoe sneller we onderzoek doen naar de praktische aspecten van geo-engineering, de mogelijke valkuilen en de gevolgen, hoe beter voorbereid we dan zijn", volgens Russchenberg.
Testen met ballon
Het team van Harvard wilde dit voorjaar al testen met een ballon. Die moest boven New Mexico pufjes van 100 gram krijt uitblazen, en gelijk meten hoe het poeder zich verspreid en wat er daardoor met zonnestralen gebeurt.
Maar zover is het team nog niet, zo weten de wetenschappers nog niet hoe groot de krijtkorrels moeten zijn en hoe ze de ballon moeten aansturen. Wanneer de test wel moet plaatsvinden, willen ze nog niet zeggen.