Spannende tijden in Wit-Rusland: Valt de laatste dictator van Europa?
Al decennialang gaat president Loekasjenko door het leven als 'de laatste dictator van Europa'. Maar zijn positie wankelt. Door economische malaise, een corona-debacle en ruzie met Rusland. Begin augustus zijn er verkiezingen. Dit is wat je moet weten over Aleksandr Loekasjenko.
Wie is Loekasjenko eigenlijk?
De president van Wit-Rusland, sinds 1994 alweer. Je kunt hem kennen van rare uitspraken waarmee hij soms in het nieuws komt. Vandaag zegt hij bijvoorbeeld dat een vrouw geen president van Wit-Rusland kan worden. "Ze zal instorten, de arme ziel," aldus de president.
Door zijn gekke uitspraken zou je 'Loeka' misschien onderschatten, toch lukt het hem wel om al 26 jaar aan de macht te blijven. Loekasjenko was vroeger voorzitter van een collectieve boerderij en sinds 1994 regeert hij Wit-Rusland met ijzeren hand. Oppositie en vrije pers hebben het er erg zwaar. Ondanks druk van de Europese Unie en Rusland heeft hij als president altijd kunnen overleven.
Waarom zou hij nu dan opeens in de problemen komen?
Loekasjenko was altijd populair omdat de levensstandaard in Wit-Rusland hoger was dan in veel andere ex-Sovjetlanden. Zijn bijnaam is dan ook 'vadertje': de vader des vaderlands, die goed voor z'n volk zorgt. Dat kon Loekasjenko overigens vooral doen door sponsoring uit buurland Rusland, bijvoorbeeld met goedkope olie en gas.
Probleem is nu: Loekasjenko heeft ruzie met Poetin, zijn Russische collega. Poetin wil Wit-Rusland wel sponsoren, maar alleen Loekasjenko stappen zet om Wit-Rusland samen te voegen met Rusland. Dat weigert Loekasjenko: een dictator geeft zijn macht immers niet op. Gevolg is wel een diepe economische crisis in Wit-Rusland, al voor het coronavirus uitbrak.
Hoe pakte Loekasjenko de coronacrisis aan?
Loekasjenko's corona-aanpak (of beter: het gebrek daaraan) was een debacle. Het voetbal in Wit-Rusland ging gewoon door. Supporters bleven dan maar thuis, uit eigen beweging. Loekasjenko durfde namelijk geen lockdown in te stellen: dat zou de doodsteek voor de economie kunnen betekenen.
"Drink wodka en ga naar de sauna", dat was het corona-advies van Loekasjenko.
Daarom kwam Loekasjenko met een opvallend corona-advies: 'drink wodka en ga naar de sauna'. Dat is natuurlijk lachwekkend, maar ondertussen bleek Wit-Rusland voor de coronabestrijding totaal afhankelijk van vrijwilligers. Kijk maar:
Oké, maar gaat dit Loekasjenko persoonlijk in de problemen brengen?
Niet meteen, maar Loekasjenko heeft er nog nooit zo slecht voorgestaan. In augustus zijn er presidentsverkiezingen en de president heeft uit voorzorg al een aantal tegenkandidaten in de cel gegooid.
Dat deed hij bij eerdere verkiezingen ook, maar nu leek het erop dat de oppositiekandidaten wel populair waren. Ze deden het goed in internetpeiling (die zijn nu verboden) en toen ze handtekeningen ophaalden voor hun kandidaatstelling, stonden Wit-Russen in de rij. Kennelijk wil Loekasjenko daar geen risico mee nemen.
Maar als de oppositie in de cel zit, worden die verkiezingen dan nog spannend?
Misschien wel. De kans is groot dat Loekasjenko de verkiezingen 'gewoon' wint, maar de vraag is dan: gaan de mensen boos de straat op? Het is nog te vroeg om dat te zeggen, maar afgelopen dagen braken er al protesten uit. Zoals een menselijke ketting van vele kilometers, kijk maar:
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
In die ketting stonden maar 2000 mensen en voor een revolutie is dat echt te weinig. Toch kan er nog van alles gebeuren: de verkiezingen zijn pas over anderhalve maand. In dit stadium laat Loekasjenko sommige betogers al arresteren. Misschien dat de president zenuwachtig is: nog nooit stond hij er economisch en politiek zo slecht voor.
