Wat gebeurde er met Jamal Khashoggi? Nabestaanden hopen op meer details in rechtszaak

Wat gaat er vandaag gebeuren?

"Vandaag begint de rechtszaak tegen de twintig Saoediërs die betrokken zijn bij de moord op Jamal Khashoggi in 2018. De moord staat door het gruwelijke karakter ervan bij veel mensen nog op het netvlies. De journalist Khashoggi liep het Saoedische consulaat in Istanbul binnen om papieren voor zijn aanstaande huwelijk te regelen. Daar werd hij opgewacht door een militair forensisch team dat hem uiteindelijk in stukken heeft gehakt."

"De moord zorgde voor een golf van verontwaardiging over de hele wereld. De Turkse overheid, westerse inlichtingendiensten en een onafhankelijk VN-onderzoek wijzen naar de Saoedische kroonprins Mohammed Bin Salman als de opdrachtgever. De moord was niet alleen een diplomatiek schandaal, het heeft het koninkrijk Saoedi-Arabië internationaal in een moreel isolement gebracht."

Wie zijn de verdachten?

"De openbaar aanklager in Istanbul heeft twee hoofdverdachten op de korrel. Het gaat om Saoed al-Qathani, een adviseur van de kroonprins, en om Ahmed al-Asari, de onderchef van de Saoedische inlichtingendienst. De achttien andere verdachten zouden Khashoggi hebben gewurgd of vermoord of mee hebben geholpen aan de moord en de nasleep ervan. Geen van de twintig zal aanwezig zijn in de rechtbank. Ze worden berecht in absentia."

Verschillende onderzoeken tonen dus aan dat kroonprins Mohammed Bin Salman de moord zou hebben 'besteld'. Wat is zijn rol in het proces? 

"Van de kroonprins is bekend dat hij zich persoonlijk inlaat met het opsporen en een halt toeroepen van mensen die hem bekritiseren. Hij heeft altijd ontkend dat hij de moord 'besteld' zou hebben, maar geeft wel toe dat hij uiteindelijk verantwoordelijk is. Dat een van de twee hoofdverdachten een adviseur is van de kroonprins duidt verder op zijn betrokkenheid."

"De verwachting is niet dat de rol van Mohammed Bin Salman in dit proces duidelijk naar boven komt. Het lijkt er sterk op dat de militairen die de moord op hun geweten hebben hier geslachtofferd zullen worden. Vorig jaar december veroordeelde een Saoedische rechtbank vijf mensen ter dood die verantwoordelijk zouden zijn voor de moord. De details van die rechtszaak zijn onduidelijk. Ook wie er precies ter dood zijn veroordeeld, is onbekend. Drie anderen zitten nog vast in Saoedi-Arabië."

De rechtszaak is in Turkije. Hoe verloopt de samenwerking tussen Turkije en Saoedi-Arabië?

"Die is zo goed als afwezig. Saoedi-Arabië levert de twintig verdachten niet uit. Aanvankelijk zijn er toezeggingen gedaan dat Saoedische onderzoekers zouden samenwerken met de Turkse justitie, maar concrete stappen zijn uitgebleven."

"Zowel Ankara als Riad zeggen dat beide landen elkaar niet van informatie voorzien en niet mee willen werken aan het proces. Op de achtergrond speelt een langlopend conflict in de regio, zowel Turkije als Saoedi-Arabië wedijveren om macht en invloed in het Midden-Oosten."

Hoe gaat de rechtszaak er verder uitzien?

"De verwachting is dat de zaak lang zal gaan duren. Het is de vraag in welke mate de Turkse autoriteiten gewillig zijn om informatie openbaar te maken. Dat kan ook voor Turkije belastend zijn. De suggestie wordt gewekt dat het land consulaten en ambassades op grote schaal afluistert."

"Hatice Cengiz, Khashoggi's aanstaande vrouw die bij het consulaat buiten op hem bleef wachten, hoopt dat er een vorm van gerechtigheid en bewijsmateriaal tegen de moordenaars komt. Tegen persbureau Reuters laat ze weten dat ze vooral hoopt dat er meer duidelijkheid komt over wat er precies gebeurd is met het lichaam van Khashoggi."

"Ondanks het onderzoek, ondanks het uitlekken van allerlei details is tot op de dag van vandaag niet bekend wat er met het stoffelijk overschot van de Saoedische journalist is gebeurd. De familie, en ook Cengiz, heeft nooit waardig afscheid kunnen nemen."