Duits-Russische gaspijpleiding splijt Europa: 'Doet denken aan de Tweede Wereldoorlog'

Nord Stream 2, zoals de pijpleiding heet, is een van oorsprong economisch project dat Duitsland moet voorzien van Russisch gas. De leiding is iets meer dan 1200 kilometer lang en loopt via de bodem van de Oostzee. Intussen heeft het de Deense wateren bereikt, op 30 kilometer van de Duitse wateren.

De pijpleiding is dus bijna op de eindbestemming. Maar nog niet helemaal en dat is voor een aantal andere landen reden om Duitsland op te roepen te stoppen met het project nu het nog kan. 

Al tijd lang weerstand

De naam Nord Stream 2 zegt het al: er ging een ander project aan vooraf. Namelijk de Nord Stream 1. Het plan voor de eerste Nord Stream werd opgezet onder leiding van toenmalig bondskanselier Gerhard Schröder. Nummer 2 werd bedacht en uitgevoerd tijdens de regeerperiode van Angela Merkel. Ondanks het feit dat er al weerstand was tegen het eerste project. "Als je weet dat er zoveel tegenstand is, dan kan je verwachten dat Nord Stream 2 zeker na de annexatie van de Krim en nu na de perikelen met Navalny alleen maar groter is", zegt Akkermans.

De Russische oppositieleider Navalny werd deze week in een omstreden proces veroordeeld tot 3,5 jaar cel. Vorig jaar werd de Rus vergiftigd en in een Duits ziekenhuis behandeld. De roep om sancties tegen Rusland is dan ook groot. Ook vanuit Duitsland. De regering van Merkel eist de vrijlating van Navalny.

'Stoppen te duur'

Maar stoppen met de Nord Stream 2 is volgens onze oosterburen geen oplossing. "Stoppen zou te duur zijn en op die manier wordt het een conflict tussen enkel Duitsland en Rusland", zegt de conservatieve politicus Andreas Nick tegen de Duitse nieuwsorganisatie Deutsche Welle.

Zelfs aan de andere kant van het politieke landschap wordt er zo over gedacht. "Ik ben nooit een voorstander geweest van de pijpleiding, maar om het op dit moment af te breken zou een enorme financiële tegenslag zijn zonder dat het effect heeft. Want Rusland vindt wel een andere manier om zijn gas te verkopen", zegt politicus van de Groenen Jürgen Trittin tegen dezelfde nieuwsorganisatie.

Toch blijft de pijpleiding omstreden. "Je kunt niet prediken dat er meer mensenrechten moeten komen in Rusland, maar aan de andere kant hun gas binnenhalen. Dat gaat ten koste van je geloofwaardigheid", zegt Akkermans. "Maar Duitsland zit er wel echt mee in z’n maag want het is een miljardenproject."

Geen alternatieven

En wat zouden de alternatieven zijn als Duitsland er toch besluit mee te stoppen? Eigenlijk zijn die er niet. "Duitsland is afhankelijk van dit gas", zegt Akkermans. "Ze zijn gestopt met kernenergie en met kolen. 'Dan maar gas uit Rusland', dachten ze. Als ze nu stoppen lijden ze gezichtsverlies."

Als het aan de Verenigde Staten ligt, lijdt Duitsland dat gezichtsverlies maar. De Amerikanen zien niets in het project. Amerikaanse sancties zorgden er al voor dat de bouw van de Nord Stream 2 vertraging opliep. Het presidentschap van Joe Biden verandert daar niets aan. "Biden is net als Trump tegen het project", zegt Akkermans. "Biden was dat zelfs al toen hij nog vicepresident was onder Barack Obama."

Eigen belang Amerikanen

"De Amerikanen houden hier niet van. Maar vergeet niet een van de belangrijkste puzzelstukjes. De VS heeft heel veel schaliegas. Daar hebben ze meer dan genoeg van, dus dat willen ze graag afzetten op de Europese markt. Zo'n pijpleiding helpt dan niet."

Ook de Fransen komen in verzet. Tegen het Franse Inter Radio zei de Franse minister van Europese Zaken daarover: "We hebben altijd al gezegd dat we veel twijfels hebben over dit project. We hebben de Duitsers gevraagd om de bouw af te breken." De aanleiding voor de Fransen was niet alleen de aanhouding van Navalny, maar ook de arrestatie van duizenden van zijn aanhangers die uit protest de straat op waren gegaan.

Een dag later zwakte de Franse minister van Buitenlandse Zaken de woorden van zijn collega wel iets af. Tegen radiostation Europe 1 zei hij dat de Fransen niet afweken van hun standpunt wat betreft de arrestatie van Navalny, maar dat Duitsland vooral zelf moest beslissen wat het met de pijpleiding zou doen.

Toch leek het de Fransen dus wel echt om Navalny te gaan. "Maar dat kunnen ze makkelijk zeggen. Frankrijk heeft dat gas helemaal niet nodig, want het barst van de kerncentrales", zegt Akkermans.   

Oost-Europa wil ook verdienen

En dan de Oost-Europese landen, tussen Duitsland en Rusland in. Ook zij zijn niet blij met het akkoord tussen beide landen. "De Oost-Europeanen hadden graag zelf willen verdienen met een pijpleiding over land. Landen krijgen namelijk een bepaald bedrag als een leiding over hun grondgebied loopt. Dat bedrag lopen ze nu mis. Duitsland en Rusland hebben buiten iedereen om afspraken gemaakt."

Voor een aantal van die landen speelt nog iets anders mee. Vooral voor Polen en Oekraïne. "Ze zitten geografisch gezien ingeklemd tussen Duitsland en Rusland. Dat doet denken aan de Tweede Wereldoorlog", zegt Akkermans. "Toen was er een niet-aanvalsverdrag tussen Duitsland en de Sovjet-Unie en vervolgens vielen ze Polen aan en verdeelden ze het."

Enorm wantrouwen

"Er is dus een enorm wantrouwen tussen juist een samenwerking tussen de Russen en de Duitsers. Dat bovenop het mislopen van geld zorgt ervoor dat die ingeklemde Oost-Europese landen deze deal niet accepteren."

Toch zijn er ook landen naast Duitsland en Rusland die wel iets zien in de pijpleiding. Zoals Oostenrijk en ook Nederland. Wij betalen namelijk aan het hele project mee. Het is de bedoeling dat een deel van het gas vervolgens ook naar Nederland gaat. Europa is wat betreft dit onderwerp dus letterlijk in tweeën gespleten. "De discussie zit middenin het spanningsveld, het is te heet", zegt Akkermans.

Bouwstop van zes maanden

En dus zal de beslissing om te stoppen of door te gaan volgens Akkermans voorlopig niet gemaakt worden. "Voor de verkiezingen in september komt hier geen uitsluitsel over. Merkel hoopt het over de verkiezingen heen te tillen. Ze zal hopen op een tijdelijke bouwstop van zes maanden, omdat ze weet dat er wat van Duitsland wordt verwacht. Al zie ik een volledige stopzetting niet gebeuren."