Uiteenlopende coronaregels Europa veroorzaken waterbedeffect: 'Bizar'

Het is weer ieder voor zich. Zo koos Nederland relatief vroeg voor een harde lockdown, terwijl je in België nog naar de winkel of kapper kan. Geen wintersport in Oostenrijk, want vaccinatieplicht en quarantaine? Dan is Frankrijk of Italië een alternatief. Dansen in een nachtclub? Dat kan komend weekend nog in Duitsland.

Er is, kortom, sprake van een waterbedeffect, zegt de Vlaamse viroloog Marc Van Ranst. "Dat was eerst de ene richting op, toen Belgen in Nederland koffie gingen drinken, en nu andersom."

Volgens Van Ranst heeft dat waterbedeffect nauwelijks gevolgen voor de coronacijfers in de verschillende landen. "Wanneer twee landen ongeveer dezelfde aantallen omikron hebben, is het geen grote ramp."

De situatie verandert pas als bijvoorbeeld in Nederland al heel veel omikrongevallen zijn, en in België niet. "Maar als het virus al voet aan de grond heeft, zijn het alleen wat lokale herverdelingen die je krijgt."

Geen grenzen

Want zoals we inmiddels weten: het coronavirus kent geen grenzen. Doordat mensen zich over de wereld blijven verplaatsen, blijkt ook een nieuwe variant als omikron zich met gemak te verspreiden. Binnen enkele weken is de variant - waarover nog veel onbekend is - vastgesteld in zeker 89 landen, meldde de Wereldgezondheidsorganisatie dit weekend.

Sindsdien worstelen regeringen met het instellen van nieuw beleid. Daarbij richten ze zich soms ook specifiek op andere landen. Zo stelden onder meer Nederland en het Verenigd Koninkrijk een inreisverbod in tegen Zuid-Afrikanen, en zijn de Britten nu zelf niet welkom in Frankrijk. En vandaag werd duidelijk dat voor niet-geboosterde Nederlanders vanaf komend weekend een quarantaineplicht geldt in Oostenrijk.

Veel meer dan het virus lokaal wat vertragen zal dat niet opleveren, zegt Luc Coffeng, epidemioloog en infectieziekten-modelleur bij het Erasmus MC. "Die paar mensen die heen en weer bewegen gaan het verschil niet maken. Nederlandse wintersporters of andere vakantievierders zouden binnen hun eigen familie- of vriendenkring misschien voor een uitbraakje zorgen, maar als ze terug in Nederland zijn, zitten ze weer in een harde lockdown."

Voor de geografische verspreiding van omikron is het volgens hem al te laat. "Omikron is nu al zo verspreid, die gaat zijn gang gewoon. Maatregelen die met grenzen te maken hebben zijn puur om tijd te kopen. Bijvoorbeeld om lokaal de ziekenhuizen te ontlasten", aldus Coffeng.

'Pandemie niet lokaal managen'

Eric Snijder, hoogleraar moleculaire virologie aan het LUMC, snapt dat mensen bij verschillende coronaregels uitwijken naar elders. "Het is typische menselijk gedrag. We proberen al twee jaar met z'n allen door oranje te rijden. Dat zit in de mens denk ik."

Wat zou helpen, is wanneer aangrenzende landen coronaregels beter op elkaar afstemmen, vindt hij. "Het is bizar dat zelfs in zoiets als de EU geen uniforme lijn bestaat die geen rekening houdt met landgrenzen. Natuurlijk: Noord- en Zuid-Europa kunnen verschillen, maar het is raar dat in de hoek van Nederland, België en Duitsland niet dezelfde regels gelden. Je kan geen pandemie managen op lokaal, regionaal of nationaal gebied."

Hij noemt ook vliegen als voorbeeld. "Het heeft me verbaasd dat het vliegverkeer nog tamelijk ongemoeid blijft. Elke twee minuten vertrekt een vliegtuig, een groot verschil met vorige winter. Al snap ik dat de consequenties van het sterk verminderen van vliegverkeer natuurlijk zwaar zijn."