Democratische verkiezingen in dictatuur? Venezuela massaal naar de stembus
Het is een bijzonder spannende dag in Venezuela. Er worden voor het eerst in jaren verkiezingen georganiseerd, en de oppositie mag - wonder boven wonder - meedoen. Voor veel Venezolanen voelt het als de ultieme kans om af te rekenen met de autoritaire president Maduro. "Als hij zich niet gewonnen geeft, gaan we de straat op."
Het lijkt bijna een illusie: democratische verkiezingen in een land dat eigenlijk al jaren een strenge dictatuur is. Misschien is het ook een illusie, niemand durft te voorspellen hoe Venezuela er na vandaag uitziet.
Wat wel vaststaat: de oppositie is torenhoog favoriet in de peilingen. In hoofdstad Caracas landden de afgelopen week vliegtuigen vol gevluchte Venezolanen die terugkeerden naar hun land om te stemmen. Onder hen de 25-jarige Josue. Als jonge politiek activist moest hij het land verlaten omdat iedereen om hem heen opgepakt werd. Nu is hij terug.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
"Het is heel fijn om hier weer te zijn", zegt Josue tegen RTL Nieuws. "En dat we de verkiezingen gaan winnen."
Afrekenen met Maduro
Bij de vorige verkiezingen, in 2018, werden de meeste oppositiepartijen uitgesloten van deelname. En ook dit keer leek het mis te gaan: dé gedoodverfde oppositieleider, María Corina Machado, werd om onduidelijke redenen gediskwalificeerd. Maar er werd een nieuwe kandidaat gevonden: Edmundo González. Hij mocht wel meedoen.
González was bij het grote publiek onbekend, maar met de steun van Machado heeft hij nu een enorme voorsprong in de peilingen: hij staat op 65 procent - de impopulaire president, Nicolás Maduro, slechts op 15. Het geeft vooral aan hoe graag Venezolanen willen afrekenen met hun president.
"Je voelt het op straat", zegt Josue. "Venezolanen hebben eindelijk weer hoop. Ze hebben eindelijk weer hoop dat er iets kan veranderen. Dat we weg kunnen van dit regime en weer een democratie worden."
Einde aan 'chavismo'
Als dat gebeurt, komt er in Venezuela na 25 jaar een einde aan het 'chavismo'. Dat begon in 1999, toen de charismatische Hugo Chávez democratisch werd verkozen. Chávez had wat autoritaire trekjes, maar won de verkiezingen doorgaans op basis van zijn populariteit. Vooral onder armen, die door Chávez het idee kregen dat ze weer meetelden.
Toen Chávez in 2013 overleed, werd Maduro als zijn protegé naar voren geschoven om hem op te volgen. Hij had alleen weinig van Chávez' charisma geërfd, en ook niet bijster veel geld. Het land stortte in een diepe economische crisis.
Huisdieren opeten
Waar Maduro zelf genoeg te eten had, verhongerde zijn volk. Veel verder dan zijn 'konijnenplan' dat mensen maar hun eigen huisdieren moesten opeten, kwam hij niet. Inmiddels ligt er weer eten in de supermarkt, maar heeft niemand geld om het te kopen.
Ondertussen brak Maduro de democratie steeds verder af: protesten werden keihard neergeslagen en oppositieleden verdwenen achter de tralies.
"De enige manier dat Maduro deze verkiezingen kan winnen is door fraude", zegt Josue. Want dat is inderdaad de vrees: veel internationale waarnemers zijn er niet welkom op de stembureaus. Maduro zou dus kunnen sjoemelen met de stembiljetten.
Maar, met zó'n groot verschil in de peilingen? "Dan moet Maduro wel heel erg veel stemmen verdoezelen", zegt Josue.
Maduro wil niet de bak in
Het kan natuurlijk zo zijn dat de verkiezingen eerlijk verlopen en Maduro zich gewonnen geeft. In dat geval barst er vermoedelijk een enorm volksfeest los in Venezuela. Maar voor Maduro zijn er in principe twee scenario's mogelijk: of hij blijft aan de macht, of hij wil garanties dat hij niet de gevangenis in moet. Maduro heeft namelijk nogal wat mensenrechten geschonden de afgelopen elf jaar.
De oppositie heeft al aangegeven open te staan voor onderhandelingen. Onder het motto: democratie is belangrijker dan gerechtigheid. En ook internationaal neemt de druk op Maduro flink toe. Waar linkse leiders elkaar in Latijns-Amerika over het algemeen steunen, zien zelfs Lula da Silva van Brazilië en Gustavo Petro van Colombia liever dat Maduro opkrast.
Vluchtelingencrisis
Zij kregen de afgelopen jaren namelijk te maken met enorme vluchtelingenstromen uit Venezuela. De afgelopen jaren verlieten meer dan zes miljoen Venezolanen hun land. Veel van hen kwamen in buurlanden als Brazilië en Colombia terecht.
Nu zeggen veel Venezolanen die zijn achtergebleven: als Maduro nóg een keer zes jaar doorgaat, vertrek ik óók. In Brazilië en Colombia zien ze de bui al hangen. Ze hebben Maduro met klem opgeroepen de verkiezingsuitslag te respecteren.
Maduro raakt dus steeds verder geïsoleerd. En dan is er nog de eigen bevolking, die het wellicht niet pikt als hij weer de boel bedot. "Als Maduro zichzelf weer tot president uitroept, is het aan ons om onze stem te verdedigen", zegt de strijdbare Josue. "En dat doen je niet vanuit huis. Dat doe je vanaf de straat."