Poetin zegt klaar te zijn voor oorlog met Europa: 'Niet morgen, maar wel zorgelijk'

Poetin deed deze uitspraak voorafgaand aan zijn ontmoeting met afgevaardigden van de Verenigde Staten om te praten over het vredesplan voor de oorlog met Oekraïne. "We zijn niet van plan om Europa de oorlog te verklaren, maar als Europa dat wil en begint, zijn we daar nu klaar voor", beweerde Poetin. Volgens de Russische leider is Europa niet op zoek naar vrede, maar staat het aan de rand van oorlog.

Het is van belang om in de context van die vredesonderhandelingen naar deze uitspraak te kijken, zegt Tim Sweijs, onderzoeksdirecteur bij het Haags Centrum voor Strategische Studies. "Op die manier wil hij Europese leiders onder druk zetten om in te stemmen met het plan." 

Die druk voert hij onder meer op door alleen Europa te bedreigen met oorlog, legt Ruslandkenner Hubert Smeets uit. "Hij heeft altijd gezegd dat het collectieve Westen de oorlog verklaard had aan Rusland, maar nu maakt hij onderscheid tussen de VS en Europa." Het gebeurt juist op het moment waarop Europa wordt buitengesloten van de vredesonderhandelingen. "Nu doet hij er een schepje bovenop door Europa duidelijk te maken dat het er alleen voor staat." 

Hoewel het niet de eerste keer is dat Poetin dreigende taal uitslaat, noemen Sweijs en Smeets deze woorden 'heel zorgelijk'. "Dat hij het zo aankondigt aan Russische journalisten tijdens een persconferentie", legt Smeets uit, "betekent dat dit soort scenario's expliciet en nadrukkelijk wordt besproken door het Kremlin." 

Ook Michelle Haas, defensiespecialist verbonden aan de Universiteit Gent, geeft aan dat Europa alert moet zijn. Des te meer omdat Poetin een frame gebruikt waarmee hij onder meer de inval van Oekraïne goedpraat. "Door te insinueren dat Europa de eerste stap zal zetten, kan hij een eigen aanval legitimeren, zogenaamd als een soort zelfverdediging." 

Twee fronten te veel voor Rusland

Hoewel Europa Poetins woorden dus serieus moet nemen, vinden experts het niet realistisch dat de Russen morgen of overmorgen Europa zouden binnenvallen. "Rusland heeft de handen al vol aan de strijd met Oekraïne", zegt Peter Wijninga, defensie-expert bij HCSS. "Daar vordert de strijd maar mondjesmaat." 

Een tweede front kunnen de Russen niet aan, bevestigt Haas. "Daarom houden ze het in Europa bij hybride aanvallen." Denk aan voorvallen met drones in onder meer Polen en verschillende vormen van spionage en sabotage. Het zijn incidenten die de afgelopen jaren exponentieel zijn toegenomen. 

 

Pas als Rusland het vechten staakt in Oekraïne, kan het gevaarlijk worden voor Europa, stellen Wijninga en Haas. Dan ontstaat ruimte voor een conventionele aanval op Europese landen, zegt Wijninga. "Denk aan Georgië, Moldavië of de Baltische staten." 

Want ondanks de bloedige strijd met Oekraïne blijft Rusland zijn troepenmacht en materieel opvoeren. "Waar Rusland voor de oorlog nog zo'n 900.000 soldaten had, zijn dat er nu al zeker 1,1 miljoen en is het doel om uit te breiden naar 1,5 miljoen." Dat terwijl honderdduizenden Russen zijn omgekomen in de oorlog met Oekraïne. "Hetzelfde geldt voor een nog altijd groeiende oorlogseconomie." 

Europa is evenmin voldoende voorbereid op een oorlog met Rusland, stellen de experts. "We hebben de defensie-industrie opgestart, maar die draait nog lang niet op volle toeren", stelt Sweijs. Veel Europese krijgsmachten bevinden zich immers in een 'transitiefase', vult Haas aan. Zo zijn er capaciteitsproblemen, bijvoorbeeld tekorten aan luchtafweersystemen.

Ook het werven van militairen en het bijhouden van militaire innovaties vormen volgens Haas uitdagingen. Aan de Europese militaire mobiliteit valt nog een hoop te verbeteren. "Er zijn veel bruggen en wegen die militaire voertuigen niet aankunnen, net zoals problemen aan de grens met papieren", legt Sweijs uit. 

Niet weerloos

De titel van het Europese defensieplan, Readiness 2030, zegt volgens Haas genoeg. "Dat geeft dus aan dat we nog een grote inhaalslag moeten maken." Dat wil niet zeggen dat Europa weerloos is, benadrukt Wijninga. "Want Europa kan wel reageren op aanvallen", bevestigt Haas. "Maar waarschijnlijk met meer schade." 

Gunstige wind voor Poetin 

Dus zou het vanuit Ruslands perspectief gunstiger zijn om de komende jaren te testen met symbolische speldenprikjes. "Want nu staat Europa nog zwakker dan over vijf jaar, als we militair hebben opgebouwd", meent Haas. 

Dat Poetin juist nu deze dreigende woorden kiest, vindt Ruslandkenner Smeets passen binnen de huidige ontwikkelingen. "De warmere banden met de VS en het genegeerde Europa in de vredesonderhandelingen zijn voor hem gunstige omstandigheden." Smeets zegt Poetins woorden daarom erg serieus te nemen. "Iedereen had net zo goed zijn schouders kunnen ophalen, maar ook ik heb dat niet gedaan." 

Sweijs deelt die mening en waarschuwt in deze 'zorgelijke tijden' voorzichtig te zijn. "We moeten oppassen dat we niet murw worden en denken: komt Poetin weer aan met zijn dreigementen, dat zal wel." 

Bekijk hier waarom de onderhandeling over vrede in Oekraïne zo lang duurt: