Groot feest in Syrië, maar niet voor iedereen: 'Ik ben pas blij als het land van iedereen is'

Gisterochtend vroeg, tijdens het ochtendgebed, stroomde het plein voor de Omajjadenmoskee in de Syrische hoofdstad Damascus vol. Duizenden mensen verzamelden zich, onder het wakend oog van een grote aanwezigheid van veiligheidstroepen.

Zwarte auto's reden met hoge snelheid het plein op. Interim-president Ahmad al-Sharaa stapte uit en begaf zich richting de moskee. Hij zwaaide naar de menigte, die door de veiligheidsdienst op afstand werd gehouden. Vanuit het publiek klonk luid gejuich. Velen zwaaiden enthousiast terug. Het moment is een bijna exacte herhaling van wat zich een jaar eerder afspeelde, toen al-Sharaa de moskee binnenging op de dag van de bevrijding van Damascus.

Onze verslaggevers vroegen de uitbundige bevolking hoe ze de feestdag beleven. Dat verslag zie je in deze video:

Parachuteshow 

Iets verderop, op het Omajjadenplein – het hart van de Syrische hoofdstad – kwamen gisteren honderdduizenden Syriërs samen. Daar zwaaien ze met vlaggen van het vrije Syrië. Muziek over vrijheid schalt over het plein, waar mensen dansen en zingen.

Parachutisten landden op het plein met vlaggen van het nieuwe Syrië. De parachuteshow wordt gevolgd door een militaire parade van het nieuwe Syrische leger. Er lopen veel soldaten en politie mee met in hun kleding rozen gestoken.

"Dit zijn onze broeders. Vroeger toen het regime er nog was, waren we altijd bang als we politie zagen", zegt Bilal, die twee dagen geleden aankwam in Damascus. "Ik ben speciaal uit Oostenrijk gekomen om dit mee te maken. Dit is onze grote overwinning."

Ook Hassan reisde ver om erbij te zijn. Hij komt uit Canada. "De overwinning van de revolutie is een droom die is uitgekomen voor alle ontheemden", zegt hij zichtbaar emotioneel. "Nu hebben we een land, we hebben vrijheid, we hebben grote blijdschap. Kijk naar de vreugde in de ogen van de mensen." Hij glimlacht. "Syrië is mooi, haar mensen zijn mooi. Dit land verdient vrijheid en welvarendheid (…) en dat al haar kinderen terug naar haar toe kunnen komen."

Weg met die ezel

Ahlam staat op het plein en is zichtbaar blij. Ze lacht hard wanneer ze haar woorden kiest. "We zijn van de grootste crimineel af. We zijn van de grootste tiran af. Het is afgelopen met die ezel Assad", zegt ze.

Dan wordt ze serieus: "Er is veel onrecht geweest, veel pijn en ellende. Elke Syriër heeft iemand verloren." Ze staat stil bij de slachtoffers. "Ik ben hier om de vrijheid te vieren, maar ook om te denken aan de mensen die tijdens de oorlog zijn omgekomen en aan degenen die in de gevangenissen zijn gestorven."

Val van Assad

Bashar al-Assad regeerde bijna 25 jaar met harde hand in Syrië. Hij volgde in juni 2000 zijn vader Hafez al-Assad op, die sinds 1971 president van Syrië was na een staatsgreep.

De opstand die in 2011 begon met als doel Assad af te zetten, groeide uit tot een bloedige burgeroorlog. Meer dan 500.000 Syriërs kwamen om het leven en de infrastructuur van het land werd grotendeels verwoest.

Op 8 december 2024 leidde de voormalige rebellengroep Hayat Tahrir al-Sham (HTS) een verrassend snelle opmars die Assad uit Damascus verdreef. Binnen een week veroverden HTS en andere rebellen grote delen van Syrië.

De leider van HTS, Ahmad al-Sharaa, vocht ooit als jihadist voor Al-Qaeda, maar is nu interim-president van Syrië en zegt een gematigder koers te varen. Met de val van het regime eindigde een tijdperk van 54 jaar onderdrukking, waarin vele duizenden Syriërs werden gedood, gemarteld, gevangengezet of gedwongen te vluchten vanwege hun verzet tegen het regime.

Hoewel het gisteren feest was, zijn er nog steeds zorgen. Het afgelopen jaar werd Syrië opnieuw geconfronteerd met meerdere geweldsgolven. In maart vonden in het kustgebied de bloedigste dagen plaats sinds de val van Assad. Meer dan duizend mensen kwamen om het leven bij gevechten tussen veiligheidstroepen en aanhangers van de verdreven president.

Ook in Sweida liep de spanning hoog op tussen Druzen en bedoeïenen die daar al decennialang op gespannen voet met elkaar leven. Het conflict escaleerde nadat het Syrische leger de stad binnentrok na een dodelijke confrontatie. Er zijn meldingen van mensenrechtenschendingen door troepen die loyaal zijn aan de regering.

Feestvieren onmogelijk

Voor Salman uit Sweida, die behoort tot de Druzen-minderheid, is feestvieren daarom onmogelijk. "Ik ben heel blij dat we bevrijd zijn van crimineel Assad, maar wat er in Sweida is gebeurd, doet nog te veel pijn", zegt hij. "Er zijn veel doden gevallen. Nee, ik kan niet feesten."

Ook Abu Hassan, een voormalig officier in het leger van Bashar al-Assad, blijft weg van de vieringen. Hij komt uit Al-Qardaha, het dorp van de verdreven president. "We zijn heel erg blij dat Assad weg is", zegt hij. "Wij Alawieten hebben misschien wel het meest onder hem geleden. Heel veel van onze kinderen zijn omgekomen zodat hij aan de macht kon blijven."

Toch is de vreugde voor hem onvolledig. "Ik kan pas feestvieren als ik zie dat Syrië van iedereen is, niet alleen van één bevolkingsgroep", zegt hij. Hij voelt het stigma. "We zullen voor altijd gezien worden als 'de mensen van Assad', terwijl dat niet per se zo is. Het feit dat je Alawiet bent of in zijn leger zat, betekent niet automatisch dat je het eens was met wat hij deed. Ik heb mijn werk gedaan en heb geen bloed aan mijn handen."

Syrië voor iedereen

Bilal vindt het pijnlijk dat niet alle Syriërs mee kunnen vieren. "Ik hoop dat volgend jaar de hele Syrische bevolking blij kan zijn. Dat Syrië verenigd blijft, van noord tot zuid en van oost tot west: Druzen, Koerden, Alawieten, christenen, allemaal samen hier op het plein."

De nieuwe machthebbers, onder leiding van Ahmad al-Sharaa, beloven een nieuw Syrië op te bouwen, dat veilig is voor iedereen. Maar de uitdagingen zijn enorm. Huizen, ziekenhuizen en scholen zijn verwoest. Miljoenen mensen zijn afhankelijk van humanitaire hulp, terwijl basisvoorzieningen zoals elektriciteit en schoon drinkwater schaars blijven.

De oorlog heeft miljoenen Syriërs gedwongen hun land te ontvluchten. Velen zijn nog altijd ontheemd of leven als vluchteling in het buitenland. De bevrijdingsdag markeert het begin van een nieuw hoofdstuk. Maar de weg naar herstel en verzoening is lang.