Financieel beleid voetbalclubs onder vuur: 'KNVB moet harder ingrijpen'
De KNVB moet de financiële situatie van voetbalclubs strenger in de gaten houden. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). "Het huidige licentiesysteem is net een nachtclub zonder portier. Iemand die zich misdraagt is gewoon welkom."
Het onderzoek is zeer kritisch over de 'perverse prikkel' die clubs in het betaald voetbal krijgen. Sportieve prestaties staan volgens HAN-onderzoekers Job Gulikers en Willem de Boer te ver boven het voeren van gezond beleid.
Nu geldt: hoe beter de prestaties, hoe meer geld er in het laatje komt. "Dit systeem werkt in de hand dat bijna alle clubs meer uitgeven dan er binnenkomt om maar zo hoog mogelijk te eindigen", zegt Gulikers. "De financiële gaten proberen ze dan weer te dichten door diezelfde dure spelers voor meer geld te verkopen. Dit lukt overigens niet altijd."
Vitesse verliest proflicentie
Het onderzoek, dat maandag wordt gepubliceerd, komt net uit nadat bekend is geworden dat Vitesse de proflicentie gaat verliezen. De club meldde na berichtgeving in de Gelderlander dat het gaat om een voorgenomen besluit van de KNVB. Vitesse zit al jaren in financiële en sportieve problemen.
"Ik begrijp dat het bij een voetbalclub uiteindelijk draait om winnen en dat spelers ook weer kapitaal op kunnen leveren als ze verkocht worden, maar je ziet regelmatig dat er onverantwoorde risico's worden genomen", zegt Gulikers. Hij dook samen met mede-onderzoeker De Boer in de recentste jaarverslagen van alle eredivisieclubs (seizoen 2023-2024).
'Gecalculeerde risico's'
Dat clubs financiële risico's denken te moeten nemen, erkende directeur Jan Willem van Dop van bekerwinnaar Go Ahead Eagles, in een interview met Voetbal International. "Wij hoeven die titel van gezondste club van Nederland niet meer. Want het brengt ons niets", zei hij een jaar geleden. Van Dop zag dat zijn club het jarenlang financieel als een van de beste deed, terwijl een club van vergelijkbare grootte jaren geleden een van Eagles' beste spelers wegkocht.
Die club, Fortuna Sittard, presteerde juist financieel al jaren ondermaats. Van Dop vindt daarom ook dat KNVB wat beter mag toezien op de financiële huishouding van Nederlandse clubs in het betaald voetbal. Ondertussen voelden ze zich in Deventer wel genoodzaakt om 'het gaspedaal wat dieper' in te drukken. Hij sprak zelf nog wel van 'gecalculeerde risico's'.
De wereld op z'n kop, vindt onderzoeker Gulikers. "De rotte appels moeten aangepakt worden. In plaats van dat de gezonde clubs meer risico's gaan nemen."
Niet bij elke voetbalclub kan gesproken worden van zulke gecalculeerde risico's. Bij het bepalen van de financiële positie van club moet volgens Gulikers niet alleen gekeken worden naar winst en verlies in één jaar, maar of clubs niet structureel boven hun stand leven.
Topclubs
Zo leed Ajax in het seizoen 2023-2024 een verlies van bijna tien miljoen, terwijl deze club wel een positief eigen vermogen (het verschil tussen bezittingen en schulden) had van ruim 200 miljoen euro. De Amsterdamse club doet er volgens Gulikers verstandig aan om de kosten structureel te verlagen, maar zit niet in de problemen.
Dit geldt ook voor PSV, dat 9,7 miljoen euro winst maakte en een eigen vermogen heeft van ruim 40 miljoen euro . En voor Feyenoord, met een winst van 9,5 miljoen euro en een eigen vermogen van bijna 15 miljoen euro. Door magere financiële jaren uit het recente verleden heeft Feyenoord nog wel weinig vet op botten als er wordt gekeken naar de grootte van de club, vertelt Gulikers.
Reactie KNVB:
RTL heeft de drie aanbevelingen (1. stel strengere eisen, 2. handhaaf consistent, 3. opereer meer transparant) uit het rapport voorgelegd aan de de KNVB. De voetbalbond zegt pas te kunnen reageren als het hele rapport is ingezien.
Op de vraag of het financieel ratingsysteem (FRS) veranderd gaat woorden, reageert de KNVB dat de licentie-eisen 'voortdurend gemonitord en geëvalueerd' worden. Volgens de bond bepalen de clubs uiteindelijk zelf of de eisen gewijzigd moeten worden.
Fortuna Sittard is een van de clubs die de geldzaken minder goed op orde heeft. De Limburgse club heeft een negatief eigen vermogen van 14 miljoen euro. "Op een omzet van ruim 18 miljoen euro is dat heel erg veel", zegt Gulikers.
Het is niet voor niets dat de club onder financieel verscherpt toezicht van de KNVB staat. Maar doordat er schulden zijn kwijtgescholden, waren de resultaten vorig seizoen beter. Gulikers: "Plots krijgt de club weer een voldoende van de KNVB."
Op te grote voet
Als er naar de achterliggende gegevens wordt gekeken, is er nog steeds is mis bij Fortuna, meent Gulikers. Er is namelijk voor miljoenen aan schuld kwijtgescholden door de eigenaren. "De financiële bedrijfsvoering is dus nog steeds onvoldoende."
Rijke geldschieters kunnen ervoor zorgen dat de verhouding tussen uitgaven en de omvang van de club (stadion, supporters, inkomsten) niet in balans is. "Clubs dreigen op grote voet te gaan leven."
De penibele situatie in Limburg blijkt ook uit het feit dat Fortuna komend seizoen niet mee mag doen aan Europees voetbal, omdat de club geen licentie van de Europese voetbalbond kreeg. Zo ontbrak een 'externe accountantsverklaring conform de UEFA-regels'.
Wat betreft suikerooms wil Gulikers ook NEC aanhalen. De Nijmeegse club krijgt weleens wat toegestopt van miljardair Marcel Boekhoorn. "Als hij een keer omvalt of besluit om zich terug te trekken, dan moet deze club de broekriem flink aanhalen, want zelfstandig kan deze club deze koers niet volhouden."
Punten in mindering
NEC heeft even verderop, in Arnhem, gezien wat er kan gebeuren als er financieel wanbeleid wordt gevoerd. Het vorig seizoen uit de eredivisie gedegradeerde Vitesse heeft de afgelopen twee seizoen bijna 60 punten in mindering gekregen.
"Bij Vitesse had veel eerder ingegrepen en met een schone lei begonnen moeten worden. Pas als de patiënt doodziek is, wordt er ingegrepen", toont Gulikers zich opnieuw kritisch.
De zorgelijke situatie van Vitesse houdt fans bezig, blijkt uit deze video van vorig jaar. De tekst gaat gaat verder onder de video:
Het financieel ratingsysteem (FRS) van de KNVB is dringend aan herziening toe, concludeert Gulikers. Hij vindt dat de KNVB te veel naar liquiditeit kijkt, dus of de club op de korte termijn genoeg geld heeft om het seizoen uit te voetballen.
Bovendien pleiten hij en zijn collega voor meer consistente en transparante straffen. "Het is totaal niet duidelijk hoe en waarom besloten is om Vitesse dit aantal punten in mindering te geven." Ondanks deze straf is Vitesse volgens hem een financieel probleemgeval gebleven.
'Papieren tijger'
De maatregelen missen kracht volgens Gulikers. Het woord 'papieren tijger' valt ook als het gaat om de publieke waarschuwing die FC Utrecht (dat met ondernemer Frans van Seumeren ook een geldschieter heeft) onlangs kreeg. "Daar ligt Utrecht echt niet wakker van."
Het kortetermijndenken en de perverse prikkel kunnen volgens Gulikers al aan kracht verliezen als bijvoorbeeld het tv-geld anders verdeeld wordt. In veel andere landen werd afgelopen jaren niet alleen gekeken naar sportieve prestaties. Bij de verdeling van het televisiegeld in Duitsland is ook meegenomen hoeveel jeugdspelers er bij een bepaalde club spelen. "Iets wat weer goed is voor de ontwikkeling van het Duitse spelers."
Verder zouden clubs die hun zaken wel op orde hebben, beter beloond kunnen worden. De aanbevelingen zijn er niet om het clubs lastig te maken, onderstreept Gulikers. "Het Nederlandse voetbal is gebaat bij gezonde clubs en een eerlijke competitie."
