In de bus aangesproken om coronavirus: 'Hoop dat ik door jou niet ziek word'

"Ik wist niet wat ik hoorde", vertelt Rui Jun. Ze zat in de bus van Heerenveen naar haar studie in Groningen. "Ik had al wel verhalen gehoord van mensen om me heen die werden gediscrimineerd en op social media kreeg ik van alles naar mijn hoofd geslingerd, maar niemand had het nog in mijn gezicht gezegd."

Ze wist niet goed hoe ze moest reageren. "Ik was in shock en dacht: waar gaat dit over, dit slaat helemaal nergens op. De jongen zei het niet direct tegen mij, maar tegen een vriend. Omdat die meteen reageerde dat deze reactie echt niet oké was, heb ik er uiteindelijk niks van gezegd."

Geweigerd in de bus

Wel plaatste ze een bericht op Facebook, dat viral ging. "Ik kreeg veel bijval, twee meisjes vertelden me zelfs dat ze geweigerd waren toen ze in Eindhoven in de bus wilde stappen. Maar ik kreeg ook veel reacties als: kankerchinees, doe niet zo zielig met je coronavirus, stel je niet zo aan. Dat soort dingen. Na dat bericht, besef ik me pas goed wat de impact is."

Ook vlogger Hanwe postte dit weekend op Instagram een bericht waarin hij aandacht vraagt voor racisme bij Chinezen. "Normaal post ik dit soort dingen niet, want zelf spot ik vaak ook met m’n eigen afkomst. Maar op dit moment wordt er op social media gewoon grofweg gediscrimineerd met teksten als: "kk Chinezen, dit is hun verdiende loon, maak ze allemaal dood" en dat is niet oké", schrijft hij. "Van zulke opmerkingen zal niemand beter worden."

Vleermuizensoep en muizen

"Jullie eten toch allemaal vleermuizensoep en muizen? Het is jullie eigen schuld. Poepchinees, sambal bij. Het meest storend is een groep islamitische jongeren die de Oeigoeren erbij halen. 'Dat coronavirus is karma', zeggen ze. 'Voor alles wat jullie ons aandoen in die Chinezen strafkampen'."

Songkie Lie (42) is er helemaal klaar mee. "Waar komt die haat toch vandaan? Het is echt vermoeiend om je elke keer te moeten verantwoorden. Ik ben in Nederland geboren, heb hier gestudeerd, heb hier een baan en een huis. Wat moet ik nog meer doen om een volwaardig Nederlandse burger te zijn?"

Songkie snapt dat mensen bang zijn. "Ik ben ook gespannen. Mijn oma van 97 woont in Hongkong en is net met een longontsteking opgenomen in het ziekenhuis. Niemand weet of het gewoon een longontsteking is of het coronavirus. We snappen de angst echt wel. Sterker nog: we houden ons hart vast. Maar dat is nog geen reden om al die opmerkingen te maken."

'Geen racisme'

"Opmerkingen die over een ziekte gaan, zijn niet per se racisme", zegt Juliette Schaafsma. Ze is hoogleraar cultuur en interactie aan de Universiteit Tilburg. "Bij racisme gaat het om een ideologie. Bepaalde groepen voelen zich beter dan anderen. Vaak gaat het over biologische of culturele superioriteit. Een vooroordeel is een negatieve emotie of beeld van een bepaalde groep. Daar lijken deze voorbeelden meer op."

Volgens Schaafsma delen mensen hun omgeving op in categorieën en gebeurtenissen om de wereld overzichtelijk te maken. "Je wil dat je eigen groep beter uit de verf komt om een positiever beeld van jezelf te hebben. Dan is een vooroordeel snel gemaakt."

Gevoelig voor dreiging

Daarnaast zijn mensen volgens Schaafsma gevoelig voor dreiging. "Nu gaat er een gevaarlijk virus rond, dat veroorzaakt angst. Maar mensen voelen ook dreiging bij bijvoorbeeld krapte op de woning- of arbeidsmarkt. Ook dan wordt een groep weggezet: zie je wel, zij nemen 'onze' woningen of banen over." En in dit geval: Aziaten dragen het coronavirus bij zich.

Pas als er weer een wij-gevoel ontstaat, worden de vooroordelen opgeheven. "Aan de discussie nu is het opvallend dat de vooroordelen over mensen met een Aziatisch uiterlijk niet alleen via sociale media plaatsvinden, waar je makkelijk anoniem wat kunt roepen, maar dat mensen daadwerkelijk worden aangesproken of genegeerd op straat. Blijkbaar is de norm opgeschoven om ongefilterd je mening te kunnen uiten."