Waarom is het 'goed' dat gezonde mensen het coronavirus krijgen?

"Het virus is onder ons en zal voorlopig onder ons blijven", zei premier Mark Rutte toen hij de Nederlandse bevolking toesprak. En daarom is het belangrijk dat de gezonde mensen, die niet onder de risicogroepen vallen, gefaseerd ziek worden.

Maar waarom is dat nodig? We vroegen het Menno de Jong, viroloog in het Amsterdam UMC.  

Mensen met zwakke gezondheid beschermen

"Wie het virus heeft gehad, wordt er immuun voor en kan dus niet nóg een keer ziek worden", legt De Jong uit. Hoe meer mensen het virus krijgen en genezen, hoe meer mensen dus immuun worden.

"En dan spreek je van een steeds grotere groepsimmuniteit."

En met virussen werkt het dus zo: als het aantal mensen dat níét meer vatbaar is voor het virus, een stukje groter is dan het aantal mensen dat nog steeds vatbaar is, dan krijgt het virus niet meer de kans om zich te verspreiden. "Om de epidemie echt te stoppen zou dat bereikt moeten worden", zegt De Jong. "Daardoor ontstaat er een soort schil van beschermde mensen om de niet-beschermde, vatbare mensen heen."

Onder die vatbare mensen vallen dus onder andere ouderen en mensen met andere gezondheidsproblemen.  

60 procent immuun 

De Jong en zijn collega's denken dat als 60 procent van de mensen van het virus is genezen, het virus zich niet meer goed kan verspreiden. "Dat zou je dus nu, in deze situatie, het liefste willen zien."

En dat zal met een lockdown, zoals in Italië en Spanje, niet worden bereikt. De Jong legt uit waarom:

"Je moet het zo zien. Nu iedereen daar binnen blijft, is iedereen als het ware aan het schuilen. Er worden weinig mensen ziek. En dat is gunstig, zou je natuurlijk kunnen zeggen, maar als die mensen hun huizen weer uit komen, dan is dat virus er nog steeds en zijn nog steeds de meesten vatbaar zodat je alsnog een grote epidemie kunt krijgen. Het virus is niet zomaar weg."

Lockdown is niet zinvol voor Nederland

Een lockdown is eigenlijk maar in twee situaties zinvol, zegt De Jong: 

1: Als er toch een te grote druk is op de ziekenhuizen ondanks de huidige maatregelen, en dan met name de IC-afdelingen. "Dan moet je het aantal besmette mensen nog verder indammen, en dan kan iedereen het best helemaal thuisblijven." Het kan dus zijn dat dat misschien in Nederland alsnog gaat gebeuren, zegt De Jong, als de druk op de zorg te groot wordt. "Maar dat is nu niet het geval."

2: Als er een vaccin in zicht is, op korte termijn, kan een lockdown ook zinvol zijn. "Dan hoef je het dagelijkse leven dus maar eventjes lam te leggen, totdat mensen kunnen worden gevaccineerd."

Maar: een vaccin is nog niet in zicht. "Dat gaat minimaal nog een jaar duren, voordat het gevonden, getest en op de markt is. En dan moet het nog tot iedereen komen. Je kunt een land niet zomaar een jaar lang stilleggen, dat is heel moeilijk haalbaar."

'Beste oplossing'

Of De Jong zich zorgen maakt? "Ja, natuurlijk, zo'n virus doet wat met een samenleving, dat merken we allemaal. De maatregelen zijn ook groots."

Maar aan de andere kant ziet de Jong ook dat de keuzes die het kabinet heeft gemaakt, 'de goede keuzes zijn'. "We kunnen niet massaal onderduiken voor dit virus. Dat heeft geen zin. Dus dit is de beste oplossing, mits we een goede vinger aan de pols houden."

Hoe weet je of je die 'groepsimmuniteit' hebt bereikt? 

In diverse regio's in Nederland worden alleen nog maar mensen getest van 70 jaar of ouder die ook nog eens ernstige ziekteverschijnselen vertonen. Dit is besloten vanwege het tekort aan testen, en dus wordt alleen het topje van de ijsberg getest. 

Hoe weten we dan wanneer er genoeg mensen zijn genezen van het virus, zodat die gewenste 'groepsimmuniteit' is bereikt? 

Viroloog Menno de Jong weet dat er testen in aantocht zijn waarmee op grote schaal kan worden gekeken of mensen antilichamen voor het virus hebben aangemaakt. "Als er een antilichaam is aangemaakt, betekent dat dat die geteste persoon is genezen en dus immuun is voor het virus."

Die testen komen

Die testen komen eraan. "Als die testen er zijn, kunnen er steekproeven worden afgenomen door heel Nederland. Daar zijn goede, wetenschappelijk modellen voor. Je kan niet het hele land gaan testen, maar met die modellen krijgen we toch een goed beeld van hoeveel mensen het virus hebben gehad."

Ook zal het RIVM gericht bij kinderen kijken hoeveel kinderen besmet zijn, en hoe besmettelijk ze zijn. "Dat is het RIVM nu al aan het organiseren." Onder andere met deze gegevens kan worden besloten of de scholen weer open zouden kunnen in de toekomst, of juist niet.

Peilstations

Daarnaast zijn er zogenoemde 'peilstations', waar elk jaar steekproefsgewijs wordt gekeken of er een griepepidemie gaande is in Nederland. Op die peilstations, die door het hele land verspreid zitten, wordt nu ook naar dit virus gekeken, weet De Jong. "En ook dat soort informatie geeft een indruk van hoeveel van milde infecties de Nederlandse bevolking al heeft gehad."

De Jong noemt dat soort data 'belangrijk en bepalend voor de komende tijd'. "In Nederland hebben we genoeg kennis, kunde, capaciteit en plekken om dit te doen. Dus we doen het goed."