Speciaal team houdt zorgverleners op de been: 'Dokter is ook maar een mens'
Voor zorgverleners van de Amsterdamse ziekenhuizen AMC en VUmc die werken met coronapatiënten, is een speciaal team in het leven geroepen. Daar kunnen ze hun hart luchten als ze er even doorheen zitten. "Sommige gebeurtenissen zijn zo ingrijpend, dan is de dokter ook maar gewoon een mens", zegt psycholoog Astrid Goossens.
"Het is goed voor medewerkers om te praten over wat ze voelen. Dat voorkomt dat ze later een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) kunnen ontwikkelen", zegt Goossens. Ze is samen met een VU-collega coördinator van het team dat psychische hulp verleent aan verpleegkundigen en artsen, maar ze geeft ook antwoord op hun praktische vragen.
Kan ik wel komen werken als mijn partner ziek is? Ik draag een hoofddoek, hoe bevestig ik mijn mondkapje? Loopt mijn gehandicapte kind risico door mijn werkzaamheden?
De werkomstandigheden voor zorgverleners zijn zwaar. Ze werken uren achter elkaar in beschermende kleding, met een korte pauze tussendoor, onherkenbaar voor patiënten en voor elkaar. Tussendoor even plassen is er niet bij, laat staan iets drinken of ook maar een kauwgumpje pakken.
Na de overdracht van de dag- naar de avondploeg gaat het team met hen in gesprek. "Even een kwartiertje zitten. Waar loop je tegenaan? Waar kun je hulp bij gebruiken? Medewerkers kunnen in groepsverband hun hart luchten, maar ook individueel met ons in gesprek. Ze zitten vaak hoog in de stress. Ze zijn de hele dag met het coronavirus bezig. Eerst overdag op werk, daarna in de supermarkt en dan is het 's avonds ook nog op televisie."
Rondje lopen
"Sommigen vinden nergens meer rust. We gaan dan met ze in gesprek of voorzien ze dan advies. Dat kan heel simpel zijn. Sla eens een talkshow over en kijk een Disneyfilm. Of ga eens een rondje lopen als de sportschool gesloten is."
Het is zo simpel, maar sommige zorgverleners kómen er niet eens meer op.
Op de intensive care zijn ze wel wat gewend – maar deze situatie? "Bij de heel zieke coronapatiënten wordt niet of nauwelijks iemand toegelaten. Die liggen in hun eentje te vechten voor hun leven. Normaal gesproken wordt dan de familie opgetrommeld, maar in deze situatie moeten zorgverleners aan hen uitleggen dat ze echt niet naar binnen kunnen."
Kans op besmetting
Sommige patiënten overlijden zonder hun geliefden in hun buurt, vanwege de kans op besmetting, zegt Goossens. "Zulke gesprekken voeren zorgverleners niet één keer per week, maar soms wel drie keer per dag. Dat druist in tegen alles waar ze voor staan."
Zorgmedewerkers vinden de crisis best een beetje eng, zegt Goossens. "Maar het algemene gevoel is dat we deze uitdaging met z'n allen te lijf gaan. Medewerkers zijn ontzettend loyaal tegenover het ziekenhuis. Waar mogelijk willen ze bijspringen. Met elkaar gaan we dit tot een goed einde brengen."
Zorgverleners vol vragen
Niet alleen bij de academische ziekenhuizen in Amsterdam, ook elders in het land zitten zorgverleners vol vragen. "De vakbonden hebben behoorlijk wat telefoontjes gekregen van zorgmedewerkers die zich zorgen maken", zegt Anouk ten Arve van IZZ, het ledencollectief van werknemers en werkgevers in de zorg. "De werknemers willen bijvoorbeeld weten wat ze moeten doen als ze besmet zijn."
Volgens Ten Arve komen de bezorgde telefoontjes niet alleen van medewerkers die in de frontlinie werken, zoals verpleegkundigen en artsen op de intensive care. "De vakbonden krijgen ook steeds meer vragen van werknemers uit verzorgings- en verpleeghuizen of mensen die in de geestelijke- of gehandicaptenzorg werken."
Zorgmedewerkers die last hebben van psychische klachten, kunnen volgens Ten Arve op verschillende plaatsen terecht. "We zitten nu nog in de zogenoemde eerste fase. Aan de ene kant zie je de vermoeidheid toenemen, aan de andere kant moeten mensen heftige situaties gaan verwerken. Daarin is vooral een luisterend oor en ontladen belangrijk. Dat kan vaak onderling, binnen het team."
Psychische klachten
Depressie, angst en slapeloosheid zijn veel voorkomende klachten onder zorgmedewerkers die te maken kregen met een hoge werkdruk door het coronavirus. Dat blijkt uit onderzoek onder ruim 1200 artsen en verpleegkundigen in China.
De zorgmedewerkers, verspreid over 34 ziekenhuizen, werden tussen 29 januari en 3 februari 2020 onderzocht. De meeste ondervraagden werkten in de provincie Hubei (20,8 procent) of Wuhan (60,5 procent) waar de coronacrisis begon.