Zorgen om ouderen in quarantaine: is eenzaamheid dodelijk?

Een direct verband tussen eenzaamheid en sterfte is nog nooit aangetoond. Maar een sociaal isolement kan via een omweg wel degelijk tot de dood leiden, zegt eenzaamheidsexpert Jeannette Rijks.

Hardste klappen

Eenzaamheid zorgt namelijk voor een constant gevoel van stress en gespannenheid. "Het is een proces waarbij bepaalde hormonen vrijkomen, dat uiteindelijk het afweersysteem aantast."

En juist ouderen zijn daar kwetsbaar voor. "De fysiek en cognitief zwakste mensen krijgen de hardste klappen."

Voorzitter Arend Arends van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG), gespecialiseerd in ouderenzorg, valt haar bij. "Het staat vast dat eenzame ouderen sneller overlijden dan ouderen met een sociaal netwerk."

Volgens hem is het nog maar de vraag waar dat precies aan ligt. "Het zou ook kunnen omdat fysiek lijden en ziekte bij eenzame mensen minder snel opgemerkt wordt. Omdat er simpelweg niemand langskomt die dat kan waarnemen."

Extreme isolatie

Deskundige Rijks stelt bovendien dat het onbekend is wat de gevolgen van eenzaamheid tijdens de corona-quarantaine zullen zijn. "Er is nog nooit onderzoek gedaan naar mensen in omstandigheden vergelijkbaar met die van nu." 

In België is gisteren besloten om beperkt bezoek in verzorgingshuizen weer toe te staan. Eén persoon (en altijd dezelfde) mag op bezoek, zolang diegene geen symptomen vertoont. 

Dat leverde direct forse kritiek op. Verzorgingshuizen zijn boos dat zij het bezoek moeten controleren op het handhaven van beschermingsmaatregelen. Zeker nu het zorgpersoneel het al druk genoeg heeft.

Dilemma

NVKG-voorzitter Arends snapt die kritiek. Hij pleit voor het op slot houden van de Nederlandse verzorgingshuizen, ook al erkent hij de impact van eenzaamheid op de bewoners en hun families.

"Het is een lastig dilemma. Enerzijds zie je dat de kwaliteit van leven verslechtert bij ouderen in eenzaamheid, maar anderzijds wil je absoluut voorkomen dat het virus verzorgingshuizen binnenkomt."

Volgens Arends moet je in het verzorgingshuizen de belangen van de groep afwegen tegen die van het individu. "Als het virus via bezoek toch voor besmetting zorgt, is het risico groot dat meerdere bewoners daaraan overlijden."

De voorzitter van de NVKG vindt een versoepeling binnen de huidige regels bij thuiswonende ouderen wel haalbaar. Zij worden geadviseerd om zoveel mogelijk binnen te blijven en hun sociale contacten te beperken.

'Misschien té streng'

"Thuiswonende ouderen hebben nog minder contact dan bewoners van een verpleeghuis. Want daar komt het zorgpersoneel tenminste nog een paar keer per dag langs. Waarmee ik overigens niets wil afdoen aan de verdrietige situatie voor de mensen en hun familie."

Minimaal bezoek is volgens Arends belangrijk om op tijd aan de bel te kunnen trekken als er iets aan de hand is. "We volgen netjes de regels van het RIVM op, maar misschien zijn we zelfs té streng als het aankomt op deze groep thuiswonende ouderen."