Duizenden Nederlanders kopen coronatest online – maar hoe betrouwbaar is die?
Vele duizenden Nederlanders hebben de laatste tijd een test gekocht om te kijken of ze in de afgelopen maanden het coronavirus hebben gehad. Dat blijkt uit een rondgang van RTL Nieuws bij verschillende aanbieders van de test. De Nederlanders stuurden hun eigen bloed op naar een laboratorium waar het werd getest op antilichamen.
Zeker tien verschillende bedrijven bieden dit soort serologische testen aan in Nederland. Het gaat hierbij niet om een sneltest, maar om een test waarbij je – vaak zelf – bloed prikt en vervolgens tien druppels per post opstuurt naar een laboratorium. Daar wordt onderzocht of er antilichamen tegen het coronavirus zijn vastgesteld in het bloed.
Tientallen euro's
Na enkele dagen krijg je de uitslag. Als er antilichamen zijn gevonden, kun je vaststellen dat je in de afgelopen maanden waarschijnlijk een keer besmet bent geraakt met het virus. De kosten van de tests lopen uiteen en liggen tussen de 44,50 en 70 euro, maar vele duizenden Nederlanders hebben het geld er dus voor over om een einde te maken aan de grote onzekerheid waarin ze leven.
Hoewel de aanbieders de tests verkopen als een 'gevalideerde test', is het de vraag of de uitslag die je krijgt wel altijd klopt. Zo stelt immunoloog Ger Rijkers van het University College Roosevelt in Middelburg dat mensen die milde coronaklachten hebben gehad, niet of nauwelijks antistoffen aanmaken tegen het coronavirus. Zij krijgen dus een negatieve uitslag in de test, maar hebben het virus misschien toch gehad.
Daarnaast is de foutmarge van de meeste serologische tests op dit moment volgens het RIVM 'schrikbarend hoog'. Het probleem van de meeste tests zit hem in de gevoeligheid. Het RIVM rekent aan RTL Nieuws voor dat 25 procent van de positieve uitslagen fout kan zijn bij sommige bloedtests. Dat brengt gezondheidsrisico's met zich mee: mensen die ten onrechte denken dat ze corona hebben gehad, houden zich misschien minder goed aan de coronamaatregelen – en worden dan alsnog ziek.
Grote haast
De Nederlandse Taskforce Serologie, waarin het RIVM, ziekenhuizen, biologen en laboratoria samenwerken, begrijpt dat er grote haast is om te testen of je het virus hebt gehad, maar noemt het niet wenselijk om dergelijke testen in te zetten voordat deze de noodzakelijke grondige evaluatie hebben gehad.
Toch benadrukt de taskforce in een nieuw rapport dat er inmiddels één betrouwbare test op de markt is. Deze betrouwbare test wordt inmiddels in ziekenhuizen gebruikt, bijvoorbeeld in het Maastricht UMC waar 624 zorgmedewerkers zijn getest.
Geruststellend
Paul Savelkoul, hoofd Medische Microbiologie in het ziekenhuis, stelt dat de test de medewerkers in het ziekenhuis geruststelt. "Als mensen thuis diezelfde test zouden doen, dan is dat in principe ook betrouwbaar. Er zijn echt wel aanbieders die heel integer zijn. Maar er zijn ook cowboys op de markt. Het is moeilijk om het kaf van het koren te scheiden."
Arts-microbioloog Jean-Luc Murk, die ook in de taskforce zit, beaamt dat er één betrouwbare test op de markt is. "Maar ik zou het mensen niet aanraden om dit soort tests zelf te gaan kopen. Want er zitten dus ook onbetrouwbare tests en labs tussen. Als consument is het heel lastig om dat onderscheid te maken. Wat heb je aan een test als je niet weet of de uitslag klopt?"
Het RIVM stelt juist daarom dat de uitslag van zo'n bloedtest altijd teruggekoppeld zou moeten worden via een zorgverlener. Die kan dan uitleg geven over wat de uitslag nou echt betekent. Iets wat nu in veel gevallen niet gebeurt als er een test wordt gedaan die niet via het zorgsysteem loopt.
Bescherming
De uitslag van de test komt dan in veel gevallen binnen via een brief van het lab of via een berichtje op je telefoon. "Het verhaal eromheen moet goed naar je gecommuniceerd worden. Ik begrijp heel goed dat mensen dit willen weten, maar terugkoppeling vanuit een zorgverlener vind ik essentieel", legt Chantal Reusken, viroloog bij het RIVM, uit.
Ook omdat nog altijd niet zeker is of je ook immuun bent na het aantonen van antistoffen in je bloed. Reusken: "We weten op dit moment nog niet goed of en in welke mate en voor hoe lang, de aanwezigheid van antistoffen duidt op het hebben van bescherming."
'Niet aan de keukentafel'
Immunoloog Rijkers raadt zo'n coronatest daarom ook niet aan. "Zonder medische uitleg bij de uitslag heb je niet zo veel aan deze test. Dit soort tests, waarbij je zelf je bloed moet opsturen, hoort ook gewoon niet thuis op de keukentafel, maar moet gebeuren bij de huisarts, bloedbank of in het ziekenhuis."
Harm van den Dikkenberg tijdens zijn werk.
Harm kocht bloedtest en is opgelucht
Zelfstandig ondernemer Harm van den Dikkenberg twijfelde geen seconde toen hij een maand geleden online een test had gevonden om te onderzoeken of hij corona had gehad. Hij kocht de test, betaalde 44,50 euro en kreeg hem even later opgestuurd.
Een paar weken eerder, eind maart, was hij goed ziek geworden met verschijnselen die aan corona deden denken. Hij belde de huisarts, maar omdat hij niet in een risicogroep zat, kon hij niet worden getest. Door de bloedtest kon hij alsnog controleren of hij corona had gehad. "Op 15 mei kwam de uitslag en ik bleek inderdaad antistoffen in mijn lichaam te hebben. Dat was toch wel heel fijn om te weten, die onzekerheid daarover viel gelijk weg."
Daarnaast vindt Harm het fijn om nu tegen zijn klanten te vertellen dat hij het virus al heeft gehad. "Zo hoeven ze niet bang meer voor mij te zijn en in principe ben ik nu ook immuun. Hoe lang dat duurt, is natuurlijk onzeker. Maar toch geeft dat mij een fijn gevoel."