Zorgen om tweede golf, maar verpleeghuis totaal sluiten? Dat nooit meer
Het coronavirus sloeg in het voorjaar ongenadig hard toe in de verpleeghuizen, er stierven duizenden ouderen. Nu de besmettingen weer oplopen op sommige plekken, nemen de zorgen toe bij het personeel en de leiding. Er is in elk geval één ding dat ze nooit meer willen: zo onverbiddelijk de deuren moeten sluiten voor familie.
Hoe is de situatie op dit moment?
De afgelopen 28 dagen zijn er op 89 verpleeghuislocaties één of meer coronabesmettingen geweest (cijfer van vrijdagochtend). Sinds eind juli worden er dagelijks enkele besmettingen geconstateerd en wekelijks overlijden wel enkele bewoners aan de gevolgen van het virus.
Zo zijn bijvoorbeeld acht bewoners van verpleeghuis Hannie Dekhuijzen in Rotterdam-Charlois besmet met het coronavirus. Het is onbekend hoe het virus daar is binnengekomen. Omdat het aantal besmettingen weer toeneemt, zeker in Rotterdam, heeft Humanitas, de ouderenzorgorganisatie waar het verpleeghuis onder valt, uit voorzorg al sinds eind juli een mondkapjesplicht voor alle bezoekers én het personeel.
Ouderenzorgorganisatie Laurens, ook in Rotterdam, heeft diezelfde preventieve maatregel genomen.
Deze cijfers zijn toch niet vergelijkbaar met het voorjaar?
Nee, absoluut niet. In het voorjaar werden de verpleeghuizen heel zwaar getroffen. Er stierven duizenden mensen aan corona.
In de periode maart-mei zijn er in Nederland volgens de officiële cijfers (geteste mensen dus) ruim 6000 mensen overleden aan corona. Bijna de helft van hen in verpleeghuizen.
Maar deze cijfers zijn een onderschatting. Het CBS denkt dat het daadwerkelijke aantal doden minstens anderhalf keer hoger ligt. En behalve door het hoge aantal slachtoffers werden de bewoners van verpleeghuizen ook nog door de eenzaamheid geraakt. Bezoek was namelijk maandenlang niet welkom.
Hoe gaan verpleeghuizen voorkomen dat ze weer in die situatie belanden?
Het zoveel mogelijk voorkomen van nieuwe besmettingen blijft de hoogste prioriteit, ook voor verpleeghuizen of woonzorglocaties op plekken in het land waar veel minder besmettingen zijn dan in Amsterdam of Rotterdam.
Dat betekent bijvoorbeeld dat bezoekers bij binnenkomst hun handen moeten wassen en zich moeten registreren. Uiteraard is anderhalve meter afstand houden nog steeds de regel.
Daarnaast gebruiken zorgmedewerkers vaak een mondkapje als afstand houden niet kan. Bij verzorging, zoals helpen met wassen en aankleden, of als een medewerker een oudere helpt die gevallen is.
Waarom zijn er nu zorgen dat het weer uit de hand loopt?
"In maart zijn we met z'n allen in Nederland compleet overvallen door het virus. Zo zal het nu niet meer zijn. Maar we weten niet hoe groot een eventuele tweede golf zal zijn, wat er op ons afkomt. Gerust zijn we er dus ook niet op", legt een woordvoerder van branchevereniging ACTIZ het namens alle zorgorganisaties uit.
Wat ook zorgen baart, is dat sommige bezoekers van verpleeghuizen zich afvragen of die maatregelen wel nodig zijn, vertelt Arjanne Hoogendoorn van zorggroep Laurens in Rotterdam. "Voor heel veel mensen die bij ons op bezoek komen, is het geen probleem, maar er zijn mensen bij die zeggen: 'doe niet zo moeilijk, ik doe geen mondkapje op'. Die situaties zijn lastig voor onze medewerkers. We hebben geen tijd om de hele dag politie te spelen, maar willen de bewoners wel beschermen."
Het personeel in de verpleeghuizen heeft daarnaast natuurlijk een heftig voorjaar achter de rug. Hoogendoorn: "We hebben het nu beter in de vingers en we hebben onwijs veel geleerd, dus we hopen dat er geen grote uitbraken komen. Dan wordt het ook niet zo zwaar. Maar dat is een wens en we weten het gewoon niet. Dat maakt het spannend."
Wat zijn de belangrijkste lessen die er zijn geleerd?
Er is één ding waar de zorgorganisaties en betrokken familieleden van verpleeghuisbewoners het over eens zijn: niemand wil dat alle verpleeghuizen weer helemaal op slot gaan. Branchevereniging ACTIZ: "We doen er alles aan om bezoekverboden te voorkomen, een hartverscheurende maatregel die we nooit meer willen meemaken met elkaar."
Een andere les is dat regels als afstand houden en het volgen van looproutes inmiddels bekend en geaccepteerd zijn. Het ingeburgerd raken van die richtlijnen helpt, zegt ACTIZ. Wat ook helpt is nog veel meer alertheid van de medewerkers op verschijnselen bij de mensen om hen heen. En testen. Testen gebeurt al intensief en dat kan ook niet intensief genoeg, benadrukt de woordvoerder. "Wat wel belangrijk is, is dat die testuitslagen sneller komen. Daar valt echt nog een wereld te winnen. Ieder uur is er een."
'Wij zijn vergeten, het ging alleen om de ic'
Ruim de helft van de verzorgenden in de verpleeg- en verzorgingshuizen en de thuiszorg die meededen aan een enquête van hun vakblad Tijdschrift voor Verzorgenden zegt niet klaar te zijn voor een tweede coronagolf. Niet alleen doordat ze het fysiek en mentaal zwaar hebben gehad, maar ook doordat ze zich niet gezien voelen door de overheid en het RIVM. Het leek voor hen of alles draaide om de situatie op de IC’s van de ziekenhuizen.
Een van de grootste ergernissen was het tekort aan beschermende middelen in de verpleeghuizen en de thuiszorg. Volgens bijna de helft van de verzorgenden die de enquête hebben ingevuld (47 procent) waren er onvoldoende beschermende middelen aanwezig.
Sinds de eerste golf voelt veruit de meerderheid van de verzorgenden zich vermoeider (71 procent), blijkt uit de enquête. Maar er zijn ook positieve geluiden: 36 procent voelt zich sinds de eerste golf extra trots om verzorgende te zijn. "Door dit mee te maken weet ik dat ik het juiste werk doe", vertelt een verzorgende.