Europese Unie en Britten vechten om de schaarse vaccins
Een vaccinoorlog kunnen we het niet noemen, maar het is duidelijk dat de strijd om de vaccins tussen de Europese Unie en Groot-Brittannië weer is opgelaaid. Het gaat dan met name om de vaccins van AstraZeneca, ontwikkeld door de Universiteit van Oxford. Beide kampen beweren dat ze recht hebben op meer.
De Europese Unie dreigt met strengere maatregelen tegen de export van coronavaccins die op Europese bodem worden gemaakt. Het is bedoeld om de vaccins van AstraZeneca in Europa te houden. Nu gaan volgens de EU te veel vaccins naar de Britten.
Direct betrokken
Nederland is heel direct betrokken bij deze ruzie. De AstraZeneca-vaccins worden onder meer bij het bedrijf Halix in Leiden gemaakt. Naar verluidt heeft Halix inmiddels miljoenen doses geproduceerd. Al wordt dat niet officieel bevestigd.
Als de Europese Commissie het vraagt, dan zal premier Rutte de export van bij Halix gemaakte vaccins blokkeren. Maar zover is het nog niet. En de Europese Unie gaat ook nog niet over tot een echt exportverbod. Maar er komen wel strengere eisen voor de uitvoer, met name naar Groot-Brittannië.
Hoofdpijndossier AstraZeneca
Het probleem zit in de eerste plaats bij AstraZeneca. De Brits-Zweedse farmaceut levert veel minder vaccins aan de Europese Unie dan beloofd. Van de bestelde 120 miljoen doses zijn er dit eerste kwartaal maar 30 miljoen geleverd.
Het steekt de EU dat AstraZeneca intussen wel 10 miljoen doses heeft geëxporteerd naar Groot-Brittannië. Terwijl er uit de twee grote Britse vaccinfabrieken niets naar de EU is gegaan.
Zoiets mag niet meer gebeuren, als het aan de Europese Commissie ligt. Er zouden twee voorwaarden moeten worden gesteld als het gaat om de export van vaccins.
Voor wat hoort wat
De eerste voorwaarde is wederkerigheid ('voor wat hoort wat'). Er kan alleen geleverd worden als een ander land ook levert. Behalve vaccins kan dat ook gaan om grondstoffen of apparatuur voor de productie van vaccins.
De tweede voorwaarde is noodzaak: heeft het land waar ze naartoe gaan de vaccins harder nodig dan de EU? Dan wordt met name gekeken hoever een land is met het vaccinatieprogramma.
Een niet geheel toevallig voorbeeld: Groot-Brittannië heeft 44 vaccins per honderd inwoners toegediend, de EU 13. De Britten hebben het vaccin dus niet harder nodig dan de Europeanen, integendeel.
Britten zien de bui al hangen
De Britten voldoen niet aan deze twee voorwaarden en zien de bui al hangen. Premier Boris Johnson heeft de afgelopen week rondgebeld met Europese leiders: de Duitse bondskanselier Merkel, de Franse president Macron en ook premier Rutte. Johnson deed dat in aanloop naar de Europese top, die donderdag en vrijdag gehouden wordt.
Maar misschien wordt de soep uiteindelijk niet zo heet gegeten. Vanavond hebben de Britse regering en de Europese Commissie een gezamenlijke verklaring doen uitgaan dat ze de intentie hebben om er samen uit te komen. Of dat echt gaat lukken, moet de komende dagen duidelijk worden.