Krijg je heftigere bijwerkingen na je tweede prik dan bij de eerste?

Inmiddels hebben 8,8 miljoen Nederlanders een eerste vaccinatie gekregen met een coronavaccin. Dat een vaccinatie bijwerkingen kan geven, weten we. Bijwerkingencentrum Lareb heeft tot nu toe 81.480 meldingen binnen van 440.266 bijwerkingen (vaak omvat één melding meerdere bijwerkingen).

Hoofdpijn en een stijve arm

Volgens Lareb gaat het in deze meldingen vooral om bekende, te verwachten bijwerkingen zoals een stijve arm, hoofdpijn, je niet lekker voelen, spierpijn en vermoeidheid. In zeldzame gevallen zijn de bijwerkingen ernstiger.

Nu steeds meer mensen (ruim 5 miljoen Nederlanders inmiddels) ook een tweede prik gekregen hebben, lijkt het alsof sommigen meer last hebben van bijwerkingen als hoofdpijn, koorts en vermoeidheid bij die tweede prik dan na de eerste. Zo ook deze twitteraars:

Klopt het dat veel mensen meer last hebben van die tweede prik? En hoe komt dat? Die vraag legden we voor aan vaccinoloog Anke Huckriede van het UMC Groningen.

Bijwerking = werking

"Allereerst: wat wij 'bijwerkingen' noemen zijn in principe tekenen van een goede reactie van het immuunsysteem", zegt ze. "Je zou het dus ook 'werking' kunnen noemen. Maar het is niet zo dat mensen die geen bijwerkingen ondervinden, geen goede immuunrespons opbouwen."

Of er meer bijwerkingen zijn na de tweede dan na de eerste prik, lijkt samen te hangen met de aard van het vaccin, zegt Huckriede. "Bij de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna lijken de bijwerkingen na de tweede prik heftiger te zijn dan na de eerste, voor het AstraZeneca-vaccin lijkt dat andersom te zijn. Dit is inmiddels uit verschillende studies gebleken."

Ook bijwerkingencentrum Lareb meldt op zijn site dat bij zowel Pfizer als Moderna er heftiger bijwerkingen kunnen zijn na de tweede prik, dan bij de eerste. "Deze klachten ontstaan meestal op de dag van vaccinatie en verdwijnen meestal binnen enkele dagen." 

De bijwerkingen gaan meestal na één of twee dagen over, of worden dan in ieder geval een stuk minder, zegt Huckriede.

Opgebouwde immuniteit

Maar hoe komt het dan dat de bijwerkingen na een tweede prik heftiger kunnen zijn? "Vermoedelijk zijn de heftigere bijwerkingen na de tweede prik met een mRNA-vaccin te wijten aan de immuniteit die door de eerste prik is opgebouwd. We noemen dit 'verworven immuniteit'. Het lichaam reageert op de nieuwe blootstelling met de activatie van de eerder opgebouwde immuuncellen."

Dit zorgt voor koorts en vermoeidheid en de andere bijwerkingen, is de gedachte, omdat je immuunsysteem dus aan het werk is. "Maar dit is vooralsnog een hypothese en moet nog verder onderzocht worden", zegt Huckriede.

Paracetamol

In verreweg de meeste gevallen zijn de bijwerkingen mild tot matig en dus niet ernstig, zegt Huckriede. "Tegen bijwerkingen als vermoeidheid, hoofd-, spier- en gewrichtspijn helpt paracetamol. Het beste kan daarmee worden begonnen zodra de klachten starten. Bij benauwdheid of zeer heftige en blijvende hoofd- of buikpijn enkele dagen na vaccinatie is het goed om de huisarts te raadplegen."

Meer informatie daarover is te vinden op de website van het RIVM.