Het OMT adviseert een 'type II-mondkapje', maar wat is dat eigenlijk?

In de horeca, in drukke winkelstraten, in de sportschool, op slecht geventileerde werkplekken: als het aan het OMT ligt, gaan we het mondkapje vaker dragen. En, zo stelt het adviesorgaan: stoffen mondkapjes kunnen in de kast blijven, iedereen moet een type II-mondkapje dragen. Maar wat betekent dat 'type II' precies? We vroegen Bernard Smals, hij is apotheker en bestuurslid van de Vereniging van Jonge Apothekers (VJA). 

1. Wat voor type mondkapjes zijn er en wat is het verschil?

Je hebt chirurgische mondmaskers in drie categorieën. Type I, type II en type IIR. "Alle drie de typen hebben drie beschermende lagen die filterend werken", legt Smals uit. "En alle drie deze type mondkapjes zijn mondkapjes die in de medische setting worden gebruikt. Ze zijn namelijk allemaal getest volgens een bepaalde Europese norm, zodat ze veilig kunnen worden gebruikt in bijvoorbeeld ziekenhuizen of verpleeginstellingen. Dat wordt ook aangeraden."

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt toezicht of mondkapjes aan de Europese richtlijn voor medische hulpmiddelen voldoen.

Deze drie typen maskers worden getest op een aantal punten. Het belangrijkste daarvan is de BFE, dat staat voor Bacterial Filtration Efficiency (BFE): hoe goed het masker bacteriën tegenhoudt.

Type I betekent dat het mondmasker ten minste 95 procent van de bacteriën tegenhoudt. Type II houdt meer dan 98 procent tegen, en type IIR doet dat ook. Smals: "De R betekent dat het mondmasker niet alleen 98 procent beschermt tegen bacteriën, maar ook voor een bepaalde weerstand tegen spetters van buitenaf."

Deze maskers worden bijvoorbeeld gebruikt door artsen die een patiënt moeten opereren. Dan kan het gebeuren dat de patiënt bijvoorbeeld een slagaderlijke bloeding krijgt, waarbij er bloed op het mondmasker spuit. "Dan is het belangrijk dat de arts type IIR draagt." Dit type mondmasker is niet noodzakelijk voor een bezoekje aan de supermarkt, benadrukt Smals. "Daarvoor volstaat type II." 

Wat is het advies? 

Het OMT adviseert om de mondkapjesplicht uit te breiden. In alle publieke binnenruimtes waar mensen van verschillende huishoudens samen komen, zouden mensen een medisch mondkapje (type II) moeten dragen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld ruimten op universiteit en hbo-instellingen, op plekken waar onderwijs in grotere groepen wordt gegeven, bij evenementen die binnen plaatsvinden, in de horeca, in culturele instellingen, in bedrijven en kantoorruimtes, in binnensportruimten zoals sportscholen (het masker mag af als je sport). Het advies geldt voor iedereen van 13 jaar en ouder, met uitzondering als iemand drinkt of eet.

2. Hoe weet je nou of je het juiste mondkapje hebt gekocht? 

Aan de buitenkant kun je niet zien of het om een mondkapje van type I of II gaat, of om een mondkapje dat helemaal niet in één van die categorieën valt. Ook aan de kleur is de kwaliteit niet af te leiden. Je kunt het alleen zien doordat het type op de verpakking staat afgedrukt door de fabrikant. "In principe zijn de mondkapjes die je bij de apotheek of de drogist koopt, vaak wel type I of II", zegt Smals. "En nu we weten dat het OMT type II adviseert, kun je je aankoop daar op aanpassen." 

Op de verpakking moet staan dat het om een 'mondmasker voor medisch gebruik gaat', zo meldt de Inspectie van Gezondheidszorg op de site. 'Er staat dan een CE-markering op.' 

3. En hoe zit het dan met stoffen mondkapjes die we zelf maken, of bijvoorbeeld via kledingwinkels bestellen? 

"Stoffen mondkapjes die mensen zelf maken, of die door kledingwinkels worden gemaakt vallen – waarschijnlijk – niet in een van deze drie categorieën", zegt Smals. "Tenzij ze echt ontworpen zijn door iemand met kennis van zaken, en het mondkapje getest is of het aan de Europese normen voldoet." Maar zoiets is moeilijk, zo niet ondoenlijk, om zelf te doen. "Je kan niet zomaar claimen dat je mondkapje voldoet. Als je twijfelt, vraag om advies."

Bovendien is het ook afhankelijk van hoe je mondmaskers draagt, zo legt een onderzoeker in onderstaand filmpje uit: 

4. Er bestaan ook FFP2-mondkapjes. Wat zijn dat, en volstaan die ook? 

"Ja, die herken je vaak doordat ze een beetje bol op je gezicht staan en spits toelopen", zegt Smals. "Die sluiten beter aan, en het voordeel hiervan is dat ze je als drager ook beschermen."

Het verschil tussen deze maskers en de type I en II-kapjes, is namelijk dat de FFP-maskers óók de lucht filtert die je inademt. De IGJ meldt: 'De maskers hebben de opschriften FFP1 (minimaal 80 procent van de deeltjes wordt tegengehouden), FFP2 (94 procent) of FFP3 (99 procent).' 

De type I en II-mondkapjes beschermen alleen de mensen om je heen omdat ze de lucht die je uitademt, filteren. "Op zich is zo'n FFP2-mondkapje ook goed, maar een type-2-mondkapje is ook voldoende", zegt Smals. "Als iedereen er eentje draagt, is iedereen beschermd." 

5. Gaat dit type mondkapje ons nu uit de pandemie helpen?

"Dat kun je zeker niet zo stellen, maar ik vind het wel goed dat dit mondkapje nu wordt geadviseerd", zegt Smals. "Eigenlijk had ik tijdens de allereerste lockdown, en de allereerste keer dat mondkapjes verplicht werden, al verwacht dat dit type mondmasker het enige toegestane mondmasker zou zijn. Die stoffen mondmaskers doen soms wel iets, maar je wéét gewoon niet hoe goed ze beschermen. Pas als mondkapjes zijn getest en zijn gecertificeerd op 'type', weet je het zeker."

6. Stel, ik heb nog wat type-I-mondkapjes thuis liggen: weggooien of niet?  

"In principe wordt het echt geadviseerd om type II te dragen", zegt Smals, "maar het verschil tussen type I en II is niet heel groot. Dit advies is vooral belangrijk voor de mensen die stoffen mondkapjes dragen en niet officieel gecertificeerd zijn. Die mondkapjes kun je beter écht weggooien, of in ieder geval: in je kast laten liggen."