Historische koopkrachtdaling komt op ons af: wat kan daaraan worden gedaan?

We wisten al dat de koopkracht onder druk stond, hoe erg is het?

Deze koopkrachtcijfers zijn echt historisch slecht. Door de snel stijgende energieprijzen, de boodschappen die duurder worden en de oorlog in Oekraïne gaan we er in doorsnee 2,7 procent op achteruit dit jaar. Vooral mensen met een laag inkomen voelen de pijn: voor hen is de klap dubbel zo groot, zegt het CPB. Zeker voor mensen die het toch al niet breed hebben, komt dat hard aan.

Het kabinet wilde steeds op deze cijfers wachten: wat nu?

Iedereen is het erover eens dat er iets moet gebeuren. Het kabinet waarschuwt al wel dat niet iedereen kan worden gecompenseerd. Mensen met de laagste inkomens wil het kabinet zo veel mogelijk compenseren, voor mensen met een laag middeninkomen wil het kabinet de koopkrachtklap zo veel mogelijk 'dempen'.

Wanneer komt die compensatie dan?

Dat duurt nog wel even. Het kabinet heeft nog zeker een week of twee nodig om te kijken op welke manier mensen kunnen worden gecompenseerd. En afhankelijk van de gekozen oplossing duurt het ook nog wel even voordat mensen de compensatie daadwerkelijk hebben. Wie nu al de rekeningen niet kan betalen, kan het beste bij de gemeente aankloppen voor hulp, adviseert minister Van Gennip van Sociale Zaken.

Welke opties liggen op tafel?

Het kabinet wil nog dit jaar de laagste inkomens tegemoetkomen om hun koopkracht te verbeteren. Alle opties liggen op tafel. De laagste inkomens krijgen al een extra compensatie van 200 euro, dat bedrag kan vrij eenvoudig worden verhoogd. Het kabinet zou de energieprijs kunnen bevriezen: voor consumenten zet je dan de prijs vast. Dat is wel een heel dure maatregel, omdat je dan ook mensen compenseert die het niet heel erg hard nodig hebben.

Energie zou tijdelijk onder het lage btw-tarief kunnen worden gebracht. Verhogen van de huurtoeslag kan een heel gerichte maatregel zijn om de mensen die het hardst worden geraakt te helpen om de rekeningen te betalen. Welke maatregel of combinatie van maatregelen het kabinet voor kiest, is nog niet duidelijk.

Is een btw-verlaging over de brandstofprijzen een optie?

Je betaalt steeds meer aan de pomp. Ook daar kijkt het kabinet naar. Je zou de accijns op benzine en diesel kunnen verlagen. Of je kunt net als bij energie de brandstofprijzen tijdelijk onder het lage btw-tarief brengen. Nu betaal je nog 21 procent btw op een volle tank. Zo stromen er door de hoge brandstofprijzen veel extra inkomsten in de schatkist.

Waarom duurt het zo lang voor het kabinet met oplossingen komt?

Vooral als je nu al last hebt van de stijgende prijzen, is het ongeduld begrijpelijk. Maar het kabinet wilde eerst meer inzicht hebben in hoe het beeld er precies uitziet. Compensatie loopt immers al snel in de miljarden euro’s. Volgens oppositiepartijen is er nu geen dag meer te verliezen, toch heeft het kabinet nog een week of twee de tijd nodig.

Was het kabinet wel eerder in actie gekomen, dan was nu misschien de conclusie geweest dat het niet genoeg is omdat door het uitbreken van de oorlog in Oekraïne het koopkrachtbeeld nog verder is verslechterd, iets dat niemand een maand geleden al zag aankomen.

Koopkrachtdreun

• Het leven wordt 5,2 procent duurder dit jaar.
• Stel dat de energieprijzen hoog blijven, dan komt de inflatie zelfs uit op 6 procent.
• Vooral de lagere inkomens zijn de dupe.
• De koopkracht daalt dit jaar volgens het CPB in het slechtste scenario met 3,4 procent.
• In het beste scenario daalt de koopkracht met 0,6 procent.
• Sommige Nederlanders gaan het wel meer voelen dan anderen als het kabinet niet ingrijpt.