D66 en CDA in formatiestuk: afbouwen aftrek hypotheekrente, invoeren rekeningrijden
Het nieuwe kabinet gaat als het aan D66 en CDA ligt de hypotheekrente afbouwen, zorgt ervoor dat asielaanvragen buiten Europa worden afgehandeld en gaat een vorm van rekeningrijden invoeren.
Dat staat in het inhoudelijke document dat D66 en CDA de afgelopen weken hebben geschreven en dat als basis moet dienen voor het vervolg van de kabinetsformatie. Het document is zojuist gepresenteerd door informateur Sybrand Buma, en partijleiders Rob Jetten (D66) en Henri Bontenbal (CDA).
Jetten, Bontenbal en Buma werkten sinds half november aan de zogenoemde 'positieve agenda' waarin ze inhoudelijke keuzes maken op vijf vlakken: migratie, wonen, stikstof, defensie en de economie. De twee politici willen aan de hand van die keuzes verder praten met andere partijen. D66 en CDA hebben samen lang geen meerderheid in de Tweede Kamer.
Asiel en migratie
Op asiel en migratie willen D66 en CDA het vluchtelingenverdrag moderniseren, zodat asielaanvragen buiten Europa kunnen worden afgehandeld. De partijen behouden de spreidingswet en willen 41.000 structurele opvangplekken en 29.000 flexibele opvangplekken realiseren.
Bekijk hier hoe D66-leider Rob Jetten vanmiddag vertelde dat het coalitieakkoord was bereikt:
Ook komen er nationale asielmaatregelen. Een verblijfsvergunning wordt tijdelijk en geldt drie jaar. Wie niet meewerkt aan procedures, kan op basis daarvan worden afgewezen. Ook op arbeidsmigratie willen D66 en CDA stappen zetten. Werkgevers worden verantwoordelijk voor fatsoenlijke huisvesting. Als sectoren niet 'leveren', wordt een 'uitzendverbod' ingevoerd: dan mogen ze geen arbeidsmigranten meer inhuren.
Wonen
Op het gebied van de woningmarkt willen CDA en D66 allebei een geleidelijke afbouw van de hypotheekrenteaftrek. Ze willen dat via de inkomstenbelasting compenseren, 'zodat huiseigenaren in hun financiële planning niet in de knel komen'. Om het doel van 100.000 woningen per jaar te realiseren, willen de partijen bezwaarprocedures schrappen.
De verdeling van nieuwbouw blijft: twee derde betaalbaar, 30 procent sociale huur. Het Rijk krijgt meer regie, onder meer om 21 grootschalige nieuwbouwlocaties te realiseren. Dat kunnen naast nieuwe wijken ook nieuwe steden zijn.
Eigen risico
D66 en CDA willen het belastingstelsel hervormen. De partijen willen een simpeler inkomstenbelasting. Daarnaast moet de hypotheekrenteaftrek geleidelijk worden afgeschaft. Ook wordt een kilometerheffing ingevoerd, waardoor automobilisten gaan betalen naar 'gebruik, plaats en tijd'.
Het eigen risico blijft gelijk, wel wordt 'kritisch gekeken' naar het basispakket en welke nieuwe medicijnen worden toegelaten. Medisch specialisten moeten standaard in loondienst komen.
Staatsschuld omhoog
Om de stijgende defensie-uitgaven te betalen en grote investeringen in de toekomst, willen D66 en CDA de staatsschuld laten oplopen. Die ligt nu onder de 50 procent.
Economie
Om de economie een impuls te geven, willen de partijen fors investeren in innovatie, kennis en onderzoek. Verder willen D66 en CDA de expatregeling herstellen, zodat onderzoeksinstellingen weer toponderzoekers en toptalenten uit het buitenland kunnen aantrekken.
Het volgende kabinet moet weer met volle kracht aan het werk om de klimaatdoelen te halen. Het zal lastig worden om het klimaatdoel van 2030 nog te halen, maar dat blijft wel de ambitie. De bouw van nieuwe kerncentrales in Zeeland wordt versneld en de bouw van windmolenparken op zee gaat door. Het Groninger gasveld blijft gesloten.
Met prioriteit wordt de verduurzaming van woningen aangepakt, onder ander met een Nationaal Isolatie Offensief. Daarbij wordt voorrang gegeven aan wijken waar de meeste mensen wonen die moeite hebben om de energierekening te betalen.
Defensie
Vanwege de toegenomen dreiging willen D66 en CDA versneld toewerken naar het verhogen van de defensie-uitgaven naar de NAVO-norm van 3,5 procent.
In 2030 moet de krijgsmacht minimaal 122.000 manschappen tellen. Dit willen de twee partijen bereiken door de mogelijkheid in te voeren voor jongeren van een defensie-oriëntatie. Voor het geval dat niet voldoende nieuwe instroom oplevert, bereiden de partijen een selectieve opkomstplicht voor.
Stikstof
Om uit de stikstofcrisis te komen, is een verdere omslag en geld nodig. Het door het kabinet-Schoof opgeheven stikstoffonds, voor onder meer natuurherstel en de landbouwtransitie, komt terug.
De wettelijke stikstofdoelen van 2035 blijven staan, in 2030 komt er een nieuw tussendoel. Als het wettelijke doel van 2035 niet wordt gehaald, kan als 'ultieme remedie' worden gekort op dier- en fosfaatrechten. Oftewel gedwongen krimp.
Het huidige meetinstrument, de KDW, wordt vervangen door een juridisch houdbaar alternatief. D66 en CDA zetten in op 'doelsturing': boeren krijgen zo zelf duidelijkheid hoeveel minder zij moeten uitstoten.
Rondom natuurgebieden komt 'zonering'. Bedrijven die binnen een bepaalde zone vallen, moeten hun uitstoot terugdringen, of hun bedrijf verplaatsen of beëindigen. Boeren krijgen daarvoor een financiële compensatie.
Tussenstap in de formatie
Nu dit akkoord is gesloten tussen D66 en CDA kan de formatie echt beginnen. De onderhandelingen werden gezien als een tussenstap in de formatie, omdat er na de eerste verkenningsronde nog geen zicht was op een stabiele coalitie met andere partijen.
De gesprekken met andere partijen die Buma nu zal gaan voeren zullen moeten uitwijzen welke partijen zich willen aansluiten bij de coalitie. Eerst zullen alle fractievoorzitters weer mogen langskomen bij de informateur. Daarna moeten er gesprekken komen met partijen die echt willen meedoen.
Want ruim een maand na de verkiezingen blijft de kabinetsformatie erg ingewikkeld, vooral doordat partijen elkaar blijven uitsluiten. Met name de blokkade van de VVD van samenwerking met GroenLinks-PvdA 'legt een hypotheek op het proces', zei Buma eerder al.
Welke partijen willen aanhaken?
"Dit document van D66 en CDA maakt een aantal keuzes", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Forse investeringen in defensie, woningbouw en de economie. Maar de manier waarop dat wordt betaald, zal zeker nog voor discussie zorgen met de VVD."
Deze aanzet tot een coalitieakkoord is een tussenstap in de formatie. Lambie: "Nu zal moeten blijken welke coalitie hieruit kan ontstaan. De VVD blokkeert GroenLinks-PvdA. Dan is centrum-rechts een optie, met JA21. Maar is JA21 bereid om hierbij aan te sluiten? Of eindigen we toch met een minderheidskabinet? Dat zal informateur Buma de komende dagen moeten uitdokteren."
