Hoe Nadia doorgaat na de verdrinking van haar dochter: 'Leven is nooit meer een 10'

Vienna was een vrolijke peuter, vertelt haar moeder Nadia. "Ze had altijd een lach op haar gezicht. Ook wildvreemden op straat wist ze op te vrolijken door naar hen te zwaaien en te lachen." Vienna was de dochter waar Nadia na twee zoons stiekem een beetje op had gehoopt. De dochter die ze leuke meisjeskleren kon aantrekken, die ze staartjes in kon doen en met wie ze later zou gaan shoppen. Dat 'later' nooit zal komen, dat kan ze nog steeds nauwelijks bevatten.

Op 4 september 2020 verandert haar leven en dat van de rest van het gezin voorgoed. Nadia werkt op dat moment als trambestuurder in Rotterdam. Voordat ze ’s middags van huis vertrekt voor een late dienst, neemt ze afscheid van Vienna met hun vaste ritueeltje: een kusje, een boks, een kusje, nog een kusje en daarna naar elkaar zwaaien tot ze uit het zicht verdwijnt. Het zou de laatste keer zijn dat ze haar dochter levend ziet.

Rond een uur of 19.00 krijgt Nadia een berichtje van haar man Varies. 'Vienna is kwijt', staat er. Wat? Hoe bedoel je? Nadia belt hem direct op. "Ik kon aan zijn stem horen dat hij wanhopig was. Hij vertelde dat ze even naar de speeltuin was met haar oudere broers en onze logé, en dat ze haar nu nergens meer konden vinden." Varies had de jongens op het hart gedrukt om goed op de kleine Vienna te letten. Heel even maar was hij zelf binnengebleven om de keuken op te ruimen, en toen hij even later naar buiten ging om Vienna op te halen, ging zijn telefoon. De logé. Vienna was kwijt.

Bij het horen van de onheilspellende boodschap schieten gelijk allerlei scenario’s door Nadia’s hoofd. "Misschien is ze ontvoerd, dacht ik. Maar voor hetzelfde geld is er niets aan de hand, zit ze bij iemand binnen en loopt ze straks vrolijk weer naar buiten. Wat er werkelijk was gebeurd, kwam niet in me op." Ze belt haar werkgever op om de situatie uit te leggen en er wordt een collega gestuurd om haar dienst over te nemen. Maar omdat Nadia hem niet kent en veronderstelt dat hij nieuw is en dus niet zo snel zal rijden, besluit ze zelf het stuur in handen te houden. "Ik scheurde door Rotterdam heen, tot een collega aan de deur klopte dat het echt onverantwoord was."

'Neemt u maar even plaats, mevrouw'

Aan het einde van de rit, die ondanks de snelheid eindeloos lijkt te duren, wordt ze opgewacht door een politiebusje. De hoop die ze in de tussentijd heeft gekoesterd dat Vienna alweer in goede gezondheid is gevonden, vervliegt direct. 'Neemt u maar even plaats in het busje mevrouw', zeggen de agenten. "Ze vertelden me dat Vienna een ongelukje had gehad. Dat ze in een sloot was gevallen en daar 50 minuten in had gelegen. Dat ze nu bezig waren met reanimeren. Dat het er niet goed uitzag. Ik begon te huilen, maar al na een paar seconden voelde ik helemaal niets meer."

Met gillende sirenes scheurt het busje naar hun huis, een paar minuten verderop. "Daar aangekomen zag het zwart van de mensen. Er stonden politieauto’s, een ambulance en een brandweerwagen. Het was duidelijk dat er iets heel ergs gaande was. Bij óns huis."

Zo snel ze kan spoedt Nadia zich naar haar dochter. "Ik weet nog dat ik een kindje zag liggen. Mensen waren bezig haar te reanimeren. Het werd zwart voor mijn ogen, ik viel op de grond. Ik hoopte zo dat het Vienna niet was. Maar ze was het wel degelijk. Ik zakte naast haar op mijn knieën in het gras. Ik was verdoofd, kon alleen maar naar haar kijken."

Kort daarop krijgen ze het vernietigende bericht: de reanimatie wordt gestopt, Vienna is overleden. "Dat dringt niet tot je door", zegt Nadia. "Het is te onwerkelijk." Nadia tilt haar dochter op en legt haar thuis op de bank. "Het was net alsof ze sliep. Ze zag er helemaal niet uit alsof ze dood was."

In de dagen daarop worden ze geleefd. Er moet van alles worden geregeld voor de begrafenis en Nadia heeft nauwelijks tijd om stil te staan bij wat er is gebeurd. Maar al had ze dat wel gehad: het is niet te bevatten. Nu, twee jaar later, nog steeds niet. "Tot op de dag van vandaag denk ik nog af en toe: is dit echt gebeurd?"

Ook de uitvaart beleeft ze in een waas. "Je doet maar wat je wordt opgedragen. Ik brak pas toen het deksel op haar mandje moest om voor altijd dicht te blijven. Op dat moment drong heel even goed tot me door dat ik haar echt nooit meer zou zien."

Eenmaal thuis komt de nieuwe werkelijkheid keihard binnen. De wereld draait door, maar in het gezin van Nadia is voor altijd een gat geslagen. Hoe ga je verder? "Dat is een vraag waar ik zelf ook niet echt een antwoord op heb. Je probeert verder te leven, zo goed en zo kwaad als het gaat. Ook voor onze andere twee kinderen. Ik wilde er voor ze zijn, maar ik wist niet hoe. Je leeft met de dag, voert de taakjes uit die bij het huishouden horen en laat de tijd maar gewoon verstrijken."

Hetzelfde meemaken als Vienna

Nadia worstelt die eerste periode. Zo erg, dat ze twee maanden na de dood van Vienna besluit uit het leven te stappen. "Al vrij snel na de begrafenis had ik het idee dat ze op een donkere plek was en mij echt nodig had. Dat geloofde ik heel sterk." Eerst wil ze met haar auto de Maas in rijden, om hetzelfde mee te maken als Vienna en bij haar te kunnen zijn.

Als ze die gedachte deelt met Varies, schakelt die de huisarts in. Vervolgens wordt een IBT-traject gestart, oftewel Intensieve Behandeling Thuis. Er komt iedere dag iemand over de vloer om met Nadia te praten over het verlies van Vienna en haar gevoelens daarover. "Maar ik had daar niets aan", zegt Nadia. "Mijn besluit stond al vast." Ze weet hulpverleners en haar naasten ervan te overtuigen dat het beter met haar gaat, en dan ziet ze haar kans schoon. Op een avond dat Varies uit vissen is en de jongens op bed liggen, neemt ze alle slaappillen in die Varies heeft gekregen omdat hij sinds de dood van Vienna slecht slaapt. "Ik had mijn afscheidsbrief al klaar, en de muziek voor mijn eigen uitvaart al uitgezocht."

Heb jij vragen over zelfmoord?

Stichting 113 Zelfmoordpreventie: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl 

24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week

Als ze de volgende ochtend wakker wordt in het ziekenhuis, baalt ze. Varies heeft haar op tijd gevonden. "Shit, dacht ik, waarom is het niet gelukt? Ik had nu bij Vienna moeten zijn." Na haar wanhoopsdaad wordt opnieuw met een IBT-traject begonnen en met de hulp van een psycholoog weet ze de duistere gedachten langzaam maar zeker naar de achtergrond te verdringen.

"Ik heb geen spijt van mijn poging", zegt ze nu, "maar het spijt me wel dat ik mijn familie daar nog meer verdriet mee heb gedaan. Natuurlijk wilde ik er ook zijn voor mijn jongens, maar ik was ervan overtuigd dat Vienna me harder nodig had, en zij was alleen. Wat doe je dan als moeder?"

Na de dood van Vienna dreigen Varies en Nadia elkaar ook nog eens kwijt te raken. Nadia neemt het Varies stilletjes kwalijk dat hij niet bij Vienna was om het drama te voorkomen. "Ik was vreselijk boos op hem en dat heb ik pas na een jaar aan hem opgebiecht. Elke keer als ik naar hem keek, zag ik wat er was gebeurd. Waarom heb je het zo ver laten komen, dacht ik dan. Ik wilde niet met hem verder."

Een tijdje ging ze bij haar moeder wonen, maar uiteindelijk besloot ze toch weer voor Varies te gaan. "Het was een ongeluk. Ik zal nooit accepteren wat er is gebeurd, maar ik weet dat mijn man dit natuurlijk ook nooit heeft gewild. Hij zit nog steeds met een enorm schuldgevoel en zal dit de rest van zijn leven bij zich dragen." Door veel met elkaar te praten en met behulp van relatietherapie vonden ze elkaar terug. 

Altijd lachen met een schuldgevoel

Nu, twee jaar later, gaat het 'redelijk' met Nadia. Ze is bezig haar werk weer op te pakken en is begonnen met een studie. Er zijn goede en slechte dagen. Maar het verlies van Vienna overschaduwt alle blije momenten die er nog zijn. "Je probeert leuke dingen te doen, zeker voor de andere kinderen, maar voor mij hoeft het eigenlijk niet", zegt ze.

"Ik vind het moeilijk om plezier te hebben in de wetenschap dat Vienna er niet meer is. Als ik ergens om moet lachen, voel ik me al snel schuldig. Want wat valt er nou te lachen? Ik heb niet alleen afscheid moeten nemen van het kind dat Vienna was, maar ook van de vrouw die ze zou worden. Dat blijft lastig. Het leven zal nooit meer een 10 zijn."

Hoe leef je verder na de dood van je kind?

Dat vraagt psycholoog Leoniek van der Maarel, gespecialiseerd in rouw, zich ook regelmatig af. Hoe kún je verder? "Toch blijkt telkens weer dat mensen een levenslust hebben – die helemaal niet zo voelt – om toch door te gaan. Het is niet zozeer een kwestie van verder gaan, eerder van de dagen laten passeren tot je op een gegeven wakker wordt en beseft dat het drie jaar later is. Maar echt verder kun je niet, het is onverteerbaar. Een kind is zo verbonden met jezelf. Daarbij komt dat je als ouder je kind niet hebt kunnen beschermen tegen die dood en dat het tegennatuurlijk is dat een kind eerder overlijdt dan jijzelf." Dat zijn allemaal factoren die het verdriet allesomvattend maken.

Zonder uitzondering een grote doodswens

Ouders van overleden kinderen die Van der Maarel begeleidt, hebben zonder uitzondering een grote doodswens, zegt ze. "Ze willen bij hun kind zijn om ervoor te blijven zorgen. De omgeving schrikt daarvan en doet er alles aan om ze daarvan af te praten, maar het is iets waar je het over mag hebben."

Een handleiding voor hoe om te gaan met dit extreme verdriet is er niet. "Het gaat erom wat werkt voor jou. De een heeft het nodig om zich wekenlang op te sluiten in huis en helemaal op te gaan in het verdriet, de ander wil zoveel mogelijk afleiding om er maar niet aan te hoeven denken. Niemand kan voor jou bepalen wat goed is; alles wat jou kan helpen is in principe oké."

Wat zeg je tegen iemand in de rouw?

Als iemand in je omgeving zoiets vreselijks overkomt, kan het moeilijk zijn daar op de juiste manier op te reageren. Waar heeft diegene behoefte aan? Wat kun je zeggen of doen? Nadia merkte ook dat ongemak. "Sommige mensen zeiden na een tijdje dingen als: 'Het leven gaat door hè?' of 'Ik zie dat het goed met je gaat, heb je het een plekje kunnen geven?' Dat vond ik echt niet fijn. Natuurlijk loop ik soms met een lach op mijn gezicht rond, maar dat is een masker dat ik opzet; het zegt niets over hoe ik me vanbinnen voel."

Wat ze wel fijn vond? "Als mensen tegen me zeiden: 'Wat erg wat er is gebeurd, ik weet niet wat ik moet zeggen'. Dat vond ik oprecht en eerlijk. Ik zou ook niet weten wat ik moest zeggen als iemand anders dit overkwam. Ik heb liever dat ze zeggen dat ze er geen woorden voor hebben, dan dat ze helemaal niets zeggen."

Wees er vooral voor de ander, adviseert rouwexpert Leoniek van der Maarel. "Dat kan door gewoon naast iemand te gaan zitten, een kopje thee in te schenken, stil te zijn en het verdriet als het ware mee te dragen. Alles wat je zegt kan te veel zijn of het verkeerde zijn. Stel vragen, wees nieuwsgierig en laat merken dat je de rouw van de ander aankunt."

Nadia doet haar verhaal in het boek 'Wij zijn nooit voorbij', waarin nog tien ouders vertellen over de dood van hun kind. Het is nu te koop.