Amnesty waarschuwt voor risico op herhaling van toeslagenaffaire
De maatregelen die de Nederlandse overheid heeft genomen om herhaling van het toeslagenschandaal te voorkomen, schieten tekort. Daarom is er een groot risico op herhaling, ook in andere landen.
Dat stelt Amnesty International op basis van een analyse die de mensenrechtenorganisatie heeft gemaakt van de algoritmes die de Belastingdienst gebruikte voor de controle van kinderopvangtoeslagen.
In strijd met mensenrechten
"De conclusie van het onderzoek is dat de algoritmes van de Belastingdienst voor controle van foutieve aanvragen met kinderopvangtoeslag en fraude tot etnisch profileren hebben geleid", schrijft Amnesty. "Etnisch profileren is een vorm van discriminatie en daarom in strijd met de mensenrechten."
Daarnaast is sprake van discriminatie op basis van sociale klasse, stelt de organisatie, omdat 'de werkwijze bij toezicht en fraudebestrijding mensen uit lagere sociale klassen extra hard heeft geraakt'.
Amnesty International heeft maatregelen geanalyseerd die de overheid heeft aangekondigd om een herhaling van de toeslagenaffaire te voorkomen. Die schieten op alle fronten tekort, zegt de mensenrechtenorganisatie. "Zo zijn ambtenaren niet verplicht om de mensenrechtenrisico’s vooraf in kaart te brengen, is het toezicht op algoritmes ondermaats, en mogen overheidsinstellingen het gebruik en de werking van algoritmes geheim houden."
Amnesty stelt niet tegen het gebruik van algoritmes te zijn, maar dat bij het gebruik ervan de mensenrechten beter moeten worden beschermd. Een algoritme is een stappenplan dat een computer uitvoert. In dit stappenplan zitten vaak een of meerdere keuzemomenten, bijvoorbeeld op basis van kenmerken als leeftijd, geslacht, of jaarlijks salaris. Zo kan een algoritme verschillende keuzes voor verschillende gevallen maken.
Goede voorbeeld geven
"De overheid moet het goede voorbeeld geven en altijd zorgen voor een eerlijke behandeling zonder vooroordelen", laat staatssecretaris Alexandra van Huffelen weten in een reactie. "Los van deze discussie is het overduidelijk dat etnisch profileren en discriminatie beide fout en totaal onwenselijk zijn."
Het rapport van Amnesty 'onderstreept de noodzaak' om te blijven werken aan de veranderingen die bij de dienst Toeslagen worden doorgevoerd, zegt Van Huffelen. Ze wil de uitkomst van het rapport binnenkort bespreken met Amnesty International.