Vaarwel 1,5 meter: gaan we 'm missen of niet? 'Wel in de supermarkt'

De term 'anderhalve meter' is een begrip geworden in onze samenleving, en de afgelopen twee jaar onderdeel van ons leven geweest. In de supermarkt, op school, in het theater, op straat, in de bioscoop en in de kroeg.

Er werden campagnes gevoerd om mensen te doordringen van het doel van de regel, er werden liedjes over gemaakt, er werd flink tegen de regel geprotesteerd, verslaggevers gingen nieuwsgierig de straat op: hoe vóélt dat nou, anderhalve meter afstand houden? Wat nieuw was, werd voor veel mensen een gewoonte. Of een irritatie. 

In onderstaande video is de anderhalvemetersamenleving in anderhalve minuut in beeld gebracht: 

'Absoluut niet' 

Als het aan Lena ligt, wordt alles zo snel mogelijk 'weer gewoon'. Daarmee reageerde ze op de oproep op de Instagrampagina van RTL Nieuws: hoe kijken mensen tegen het verdwijnen van de anderhalvemeterregel aan?

Leroy geeft aan de regel 'absoluut niet' te gaan missen. Gonny is naar eigen zeggen heel 'gelukkig' met het schrappen van de anderhalve meter. Bas vindt het vooral onhandig, die anderhalve meter, bijvoorbeeld op drukke plekken zoals het station. En lezer Maik reageerde daarop met een wedervraag: oprecht, wíe gaat die anderhalve meter nou missen? 

Nou, iemand zoals Marianne, bijvoorbeeld: "Bij de supermarkt vind ik de regel erg fijn", zegt zij. "Niemand die in je nek staat te hijgen of alvast de boodschappen op de band legt terwijl ik nog niet klaar ben." Hoe Ilana het verwoordt: "Je eigen space werd lekker bewaard zo!" 

Minder ergernis

Esther is blij dat het ernaar uitziet dat de regel wordt afgeschaft, omdat er te veel mensen zijn die zich er volgens haar niet aan hielden. "Nu hoef ik me er ook niet meer aan te ergeren dat ze dat niet doen."

Voor anderen ligt het iets genuanceerder. "Ik ga hem soms wel missen", laat Marian weten. Ze vond het wel lekker: twee jaar lang geen zweterige mensen vlak naast haar. "Maar een dikke knuffel, daar ben ik wel aan toe." Laura ervaart dat ook zo: "Helemaal fijn als iemand in de rij voor de kassa niet direct in je hals staat te snotteren, en dat de minder fris ruikende mensen op afstand blijven." Maar, zegt ze ook: "Fijn om mijn loved ones weer te kunnen knuffelen."

Wat staat er te gebeuren? 

Het kabinet wil vanaf volgende week vrijdag de sluitingstijd voor de horeca en de cultuursector naar 01.00 uur verlengen. Bezoekers zijn alleen met een coronatoegangsbewijs welkom, de 1,5 meter vervalt dan wel. Het kabinet heeft aan het OMT gevraagd of het mogelijk is de 1,5 meterregel per 25 februari te schrappen.

Deze voorgenomen versoepelingen heeft het kabinet zojuist in een brief bekendgemaakt, al een week voor de persconferentie. Dan worden de knopen definitief doorgehakt. Het OMT heeft al laten weten geen bezwaar te hebben tegen de versoepelingen. 

"We hebben er nu vast over gepraat. Zijn er versoepelingen mogelijk? De gedachte is ja en daar willen we graag advies over vragen aan het OMT", zei minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers eerder deze week. "Het aantal besmettingen is heel hoog, maar stabiliseert wel. Ook de druk op de zorg is in verhouding laag."

Ook is het zo dat er mensen gewend zijn geraakt aan de regel. Zo zegt Vania: "Ik vind het nu dus niet meer fijn als mensen naast of achter mij staan." En zoals Miloeda het omschrijft: "Wow, na zo lang is het gewoon iets dagelijks geworden." 

Dat kan heel goed, stelt Gijs Coppens, GGZ-psycholoog bij OpenUp: de mens is namelijk flexibel en went dus vrij snel aan dingen. "En twee jaar iets niet niks. Twee jaar lang hebben we ons aan deze regel moeten houden. De coronamaatregelen hadden al die tijd de mogelijkheid om er bij ons als patronen in te slijten. Dat is deels vast ook gebeurd."

Máár, zegt Coppens: "We zijn langer gewend om wél makkelijk in elkaars persoonlijke ruimte te komen, dan niet." De regels vóór de pandemie, zijn er bij ons altijd nog dieper in gesleten. 

In onze aard

Bovendien zit het in onze aard om elkaar op te zoeken. Coppens: "Die anderhalve meter, dat is best wel een flinke afstand in sociale situaties. Dat vinden de meeste mensen niet fijn. We willen een beetje betrokken zijn bij elkaar. Vooral bij de mensen van wie we houden en met wie we veel omgaan."

Coppens verwacht dat de mensen die vóór de pandemie al liever afstand hielden van anderen, dat nu weer gaan ervaren, en dus die anderhalve meter juist wel prettig vonden. "Zij zullen ook niet wennen aan de afschaffing van die regel, omdat het gewoon hun voorkeur is om meer afstand te houden. Maar ik denk dat het gros van de Nederlanders die anderhalve meter heel snel zal loslaten, als ze dat niet al hebben gedaan."

Want, er is ook een flink aantal mensen dat als reactie op de oproep liet weten dat ze zich er niet meer, of nooit, aan hielden. Zoals Claudia, die toegeeft dat ze de regel niet gaat missen, 'want ik heb er nog nooit aan mee gedaan'. 

Overdreven, of juist veilig? 

"Iedereen heeft die regel weer anders ervaren", zegt Arie Dijkstra, hoogleraar gezondheidspsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. "Er zijn veel mensen geweest die de regel overdreven vonden, beperkend, benauwend zelfs, maar er zijn ook zat mensen die juist bang waren om besmet te worden. Zij zagen die anderhalvemeterregel juist als een manier om gezond te blijven. In control te blijven."

Vooral voor die laatste groep kan het lastig zijn de regel los te laten. "Zij kregen een goed en veilig gevoel van die afstand, ze hadden een heel duidelijke reden om zich aan die regel te houden." Zo zegt Karin dat ze hem heel erg gaat missen, omdat ze voor haar gezondheid voorzichtig moet blijven.

Hoe makkelijk we dat met z'n allen gaan doen, die regel loslaten, is onder andere afhankelijk van de mensen met wie we omgaan. Op werk, op de sportclub, thuis, in de vriendengroep, in je stamkroeg, bij de zwemles van je kinderen. Houden de mensen op die plekken waar je vaak komt nog afstand of laten zij het los?

"Daar word je door beïnvloed. En mensen willen niet graag afwijken."

Omgeving

Bovendien wordt het ook door de inrichting van de omgeving bepaald. Nu zijn er stickers, pijlen, bordjes, linten, spatschermen die ons helpen afstand te houden. Die herinneren ons er continu aan wat de regel is. Dijkstra: "Als je een apotheek binnenkomt waar om en om nog steeds een bordje op de stoelen staat dat je er niet mag zitten, dan zul je je er wel weer eerder aan houden."

Maar, verwacht Dijkstra: we zullen nog wel even die reflex houden van 'oeh, wat kom jij dichtbij', maar die blijft niet voor altijd. 

En dat maakt volgens Coppens ook dat nabijheid weer minder speciaal zal worden. "Het was extreem fijn en bijzonder als je dan, nadat je had getest bijvoorbeeld, of genezen was, weer dichter bij iemand kon komen. Dat bijzondere van die nabijheid: dat gaat er ook weer vanaf. Dat is wel jammer. Het had wel wat."