Rusland valt in heel Oekraïne aan: hoe dag 1 van de oorlog verliep

Op de kaart hierboven zie je waar invallen, explosies en andere militaire acties zijn gemeld. Door het hele land valt Rusland aan:

• De Oekraïense grens wordt van meerdere kanten aangevallen: vanuit Rusland, Belarus en vanaf de Krim.
• Oekraïne verliest in steeds meer plaatsen en gebieden de controle.
• In Marioepol en Odessa zijn Russische troepen aan land gegaan. In Charkov, Tjernihiv en Loehansk zijn Russische militaire colonnes de grens overgestoken. Ook bij de stad Soemy wordt gevochten. 
• In steden door het hele land zijn beschietingen en raketaanvallen, waaronder in de hoofdstad Kiev. Op verschillende plekken worden doden gemeld. In Charkov en Marioepol zijn woningen geraakt.
• Het zeer strategisch gelegen militaire Hostomel-vliegveld is ingenomen door de Russen. Hostomel Airport ligt slechts 25 kilometer ten noordwesten van het centrum van Kiev.
• Oekraïne zegt door het hele land meerdere Russische vliegtuigen, helikopters en tanks te hebben vernietigd. Twee Russische soldaten zijn gevangengenomen.
• Buurlanden Moldavië en Belarus sluiten (delen van) hun luchtruim. In Moldavië en Litouwen is de noodtoestand afgekondigd.

Lees hieronder van uur tot uur hoe de inval in Oekraïne verlopen is.

03:50: Poetin kondigt militaire operatie aan

In een onaangekondigde televisietoespraak kondigde de Russische president Vladimir Poetin vanochtend vroeg aan een militaire operatie te gaan ondernemen in Oekraïne. Volgens Poetin is het doel van de operatie om 'burgers te beschermen' tegen een 'genocide'. De Russische president riep Oekraïense militairen op om hun wapens neer te leggen.

Poetin schoof in de toespraak de verantwoordelijkheid voor bloedvergieten bij het 'regime' van Oekraïne. Als andere landen zich met de Russische ingreep bemoeien, zal dat leiden tot 'ongeëvenaarde consequenties', zei de Russische president. 

04.15: explosies gehoord in Kiev

Kort na de toespraak van Poetin begon de aanval: in de Oekraïense hoofdstad Kiev werden iets na 5 uur lokale tijd (4 uur Nederlandse tijd) explosies gehoord. Ook bij het vliegveld van Kiev werden beschietingen gemeld. "Het lijkt er sterk op dat de Russische invasie is begonnen", zei een medewerker van de NAVO tegen persbureau Reuters.

In deze video zie je een reconstructie van de eerste uren van de aanval van Rusland op Oekraïne:

04.30: explosies in meerdere steden, VS veroordelen aanval

Ook in andere steden worden explosies gemeld. In de stad Charkov, de op één na grootste stad van Oekraïne in het noordoosten van het land, klinken voortdurend explosies. De Amerikaanse president Joe Biden reageerde fel op de aanval.

"Alleen Rusland is verantwoordelijk voor het catastrofale verlies van leven en menselijk lijden die de aanval met zich mee zal brengen", zei Biden. "De VS en hun bondgenoten zullen verenigd en beslist reageren. De wereld zal Rusland verantwoordelijk houden."

05.00: militaire doelen in Oekraïne bestookt met raketten, Russische troepen aan land

Militaire commandocentra in Kiev en Charkov worden geraakt door Russische raketten. In de steden Marioepol en Odessa, aan de Zwarte Zee in het zuiden van Oekraïne, komen Russische troepen aan land.

In een vergadering van de Veiligheidsraad van de VN roept de Oekraïense gezant Rusland op een einde te maken aan de oorlog. Ook gezanten van andere landen reageren fel op de inval.

NAVO-voorzitter Jens Stoltenberg noemt de aanval van Rusland 'roekeloos en zonder aanleiding'.

05.45: Oekraïne kondigt staat van beleg aan

In alle delen van Oekraïne wordt een staat van beleg ingesteld, meldt president Volodimir Zelensky. "We zijn sterk, we zijn paraat, we zullen overwinnen", zegt de Oekraïense president. Zelensky roept alle inwoners op zoveel mogelijk thuis te blijven.

06.30: aanvallen op de grens vanuit Rusland en Belarus

Volgens Oekraïense grenswachten valt Rusland van meerdere kanten aan. Vanuit Rusland en Belarus, ten noorden van Oekraïne, ligt de grens onder vuur van Russische troepen, en ook vanaf het schiereiland de Krim vinden aanvallen plaats.

07.00: Russische vliegtuigen neergeschoten

Volgens het Oekraïense leger zijn er in Loehansk, in het oosten van het land, meerdere Russisch gevechtsvliegtuigen neergehaald. Het zou gaan om 5 vliegtuigen en een helikopter. Rusland ontkent dat er vliegtuigen zijn neergeschoten.

07.15: ook luchtalarm in westelijke regio Lviv

In de stad Lviv in het westen van Oekraïne klinken sirenes om te waarschuwen voor beschietingen. Verschillende landen, waaronder Nederland, hebben eerder deze week hun ambassades verplaatst naar Lviv. 

07.30: separatisten nemen plaatsen in, tanks in Oost-Oekraïne

In het oosten van Oekraïne zijn twee Russische tanks en meerdere trucks gesignaleerd, zegt het Oekraïense leger. Separatisten claimen twee plaatsen in de provincie Loehansk te hebben veroverd.

08.10: Russische colonnes trekken Oekraïne binnen

In Charkov, Tjernihiv en Loehansk zijn Russische militaire colonnes de grens overgestoken. Oekraïne meldt dat er minstens 7 mensen zijn omgekomen bij Russische beschietingen.

09.30: Rutte: Nederland veroordeelt inval, reactie zal stevig zijn

Nederland veroordeelt de Russische inval in Oekraïne ‘in de allerscherpste bewoordingen’. Dat zei premier Mark Rutte.

"Dit kan niet zonder gevolgen blijven. De reactie zal heel stevig zijn. Nederland zal daar aan werken met onze bondgenoten in de EU, in de NAVO en wereldwijd."

09.35: sterfgeval door beschieting Oeman

Ook de Oekraïense stad Oeman wordt beschoten. Volgens de regering is er één iemand omgekomen door de beschieting in het centrum van die stad.

09.45: noodtoestand in Moldavië en Litouwen

Moldavië zal de noodtoestand uitroepen vanwege de Russische inval in buurland Oekraïne. Het land heeft, net als Oekraïne, een afvallige pro-Russische regio, Transnistrië. In die regio zijn Russische militairen gestationeerd, die mogelijk betrokken kunnen worden bij de aanval op Oekraïne.

Ook in Litouwen is de noodtoestand uitgeroepen. Litouwen is geen buurland van Oekraïne, maar grenst wel aan Rusland en Belarus.

In de Poolse stad Medyka, aan de grens met Oekraïne, gaat het luchtalarm af.

10.00: drie grenswachten gedood bij Cherson

In de regio Cherson, in het zuiden van Oekraïne, zijn drie grenswachten omgekomen, meldt het leger. Meerdere grenswachten raakten gewond.

10.45: flatgebouw geraakt in Charkov, kind omgekomen

In de stad Charkov, in het oosten van het land, is een flatgebouw beschoten. Dat melden de Oekraïense veiligheidsdiensten. Het is onbekend hoeveel slachtoffers daar zijn gevallen, er zou volgens de eerste berichten in elk geval een jongen zijn omgekomen.

De eerste beelden van die aanval zie je in deze video:

10.55: burgers die willen vechten, krijgen een wapen

Oekraïne heeft de diplomatieke banden met Rusland verbroken, zegt president Volodimir Zelenski. Alle Oekraïners die tegen de Russen willen vechten krijgen een wapen, zei de president. Straffen wegens wapenbezit worden kwijtgescholden.

11.15: luchtruim Moldavië en Belarus gesloten

Het luchtruim van Moldavië, buurland van Oekraïne, wordt vandaag gesloten. Ook buurland Belarus heeft aangekondigd een deel van het luchtruim te sluiten voor civiele luchtvaart.

11.25: Nederland stuurt F-35's en F-16's naar Oost-Europa

Nederlandse gevechtsvliegtuigen worden ingezet voor de bewaking van het NAVO-luchtruim boven Oost-Europa. Dat meldt het ministerie van Defensie. De gevechtsvliegtuigen opereren vanaf vliegbasis Leeuwarden. Beide vliegtuigen kunnen met behulp van tankvliegtuigen lang in de lucht blijven. Waar ze precies worden ingezet, maakt het ministerie niet bekend.

11.50: meer raketaanvallen, doden in verschillende steden

Bij een raketaanval op de havenstad Odessa zijn zeker 18 mensen om het leven gekomen, melden de lokale autoriteiten. Ook in Brovary, bij Kiev, vielen doden door een raketaanval. Daar kwamen volgens de burgemeester minstens 6 mensen om.

Ondertussen zijn twee civiele vrachtschepen uit Rusland geraakt door Oekraïense raketten, zegt het Russische staatspersbureau TASS. Ook daarbij zouden doden zijn gevallen.

12.15: aanvallen bij Kiev en grens met Belarus

Russische soldaten proberen de regio van Kiev binnen te dringen, zegt de regering. In Kiev zijn meerdere explosies gehoord.

Een militair vliegveld in Hostomel, een buitenwijk bij Kiev, wordt aangevallen met helikopters. Het zou gaan om tientallen Russische helikopters die vanuit Belarus aanvallen. Oekraïne zegt drie van die helikopters te hebben neergeschoten.

Ook in de regio Zjytomyr, bij de grens met Belarus, zouden Russische soldaten met behulp van raketaanvallen proberen het land binnen te dringen.

13.00: gevechten langs bijna hele grens, vliegtuig neergeschoten

Langs bijna de volledige grens tussen Rusland en Oekraïne vinden gevechten plaats, zegt een regeringsfunctionaris tegen persbureau Reuters. Volgens het Oekraïense leger heeft Rusland vanochtend meer dan dertig aanvallen uitgevoerd, op zowel militaire faciliteiten als burgerdoelen.

Een Oekraïens militair vliegtuig is uit de lucht geschoten en neergestort ten zuiden van Kiev. Daarbij zijn vijf van de veertien inzittenden om het leven gekomen.

14.15: gevechten bij grensstad Soemy, Russische soldaten gevangen genomen

Ook bij de stad Soemy, zo'n dertig kilometer van de grens in het noorden van Oekraïne, wordt gevochten. 

In het oosten van het land zijn bij hevige gevechten twee Russische soldaten gevangen genomen, zegt de Oekraïense onderminister van Defensie.

14.30: woonwijk in Marioepol geraakt 

Bij een bombardement in Marioepol, een stad dicht bij de frontlinie in Donetsk, is een woonwijk geraakt. Dat zegt het bestuur van die stad. Het is nog niet bekend hoeveel slachtoffers er zijn gevallen.

14.45: 74 militaire doelen in Oekraïne vernietigd

Bij de Russische aanvallen in Oekraïne zijn 74 bovengrondse militaire installaties vernietigd, waaronder 11 vliegvelden. Dat zegt het Russische persbureau RIA.

15.00: explosie bij energiecentrale Kiev

Bij de energiecentrale van Trypillia, iets ten zuiden van de hoofdstad Kiev, heeft een explosie plaatsgevonden. De energiecentrale werkt nog wel, zegt het Oekraïense ministerie van Energie.

Volgens het ministerie zijn er ook tanks en andere troepen gesignaleerd bij de waterkrachtcentrale van Kachovka. Deze stuwdam staat in de rivier de Dnjepr, ten noorden van de Krim.

15.30: vliegveld ingenomen, ziekenhuis gebombardeerd

Het militaire vliegveld van Hostomel, in een voorstad van de Oekraïense hoofdstad Kiev, zou zijn ingenomen door Russische troepen. Dat zegt de Amerikaanse nieuwszender CNN. Volgens verslaggever Matthew Chance zijn de Russische soldaten met helikopters gedropt bij het vliegveld, en willen ze een luchtbrug opzetten om meer Russische soldaten het land in te krijgen.

Er zijn nog gevechten gaande rondom het vliegveld. Eerder op de dag werd het vliegveld door tientallen Russische helikopters aangevallen.

In Donetsk, in het oosten van Oekraïne, is een ziekenhuis gebombardeerd door het Russische leger. Daarbij zijn vier doden gevallen, meld de Oekraïense overheid.

15.45: Russische troepen bij Tsjernobyl

Ook bij Tsjernobyl zijn Russische troepen binnengedrongen. Dat meldt het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken. De troepen zouden vanuit Belarus komen. Tsjernobyl ligt op zo'n 25 kilometer van de grens.

Een opslagplaats voor kernafval zou zijn getroffen door Russische beschietingen. In Tsjernobyl vond in 1986 een grote kernramp plaats, waardoor het gebied nog altijd radioactief is.

16.40: Russische troepen winnen terrein

President Zelensky van Oekraïne laat weten dat de Russische troepen langzaamaan terrein winnen in de Tjernihiv-regio. Oekraïne heeft daarnaast geen controle meer over het zuidelijke Cherson-gebied.

Zelensky zegt verder dat zijn krijgsmacht "verliezen" heeft geleden, maar dat er ook veel Russische vliegtuigen en pantserwagens zijn vernietigd.

17.00: Russische militairen veroveren vliegveld nabij Kiev

Persbureau AFP meldt dat Russische militairen een strategisch zeer belangrijk vliegveld hebben veroverd. Het gaat om Hostomel Airport, slechts enkele kilometers van Kiev. Het ligt bovendien vlak naast de snelweg tussen Kiev en Belarus. Om het vliegveld is urenlang gevochten.

Tientallen gevechtshelikopters zouden vanuit Belarus naar het vliegveld zijn gevlogen. Ze zouden daar ook troepen hebben gedropt. 

17.45: Rusland krijgt controle over elektriciteitscentrale Charkov

De Oekraïense minister voor Energie bevestigt aan persbureau Reuters dat Russische troepen een hydro-elektrische dam in Kakhovka hebben overgenomen. Kakhovka is een kleine havenstad in het zuiden van Oekraïne.

Op video's op sociale media zou te zien zijn hoe de Russische vlag wordt gehesen bij de dam: 

18.25: Tsjernobyl in Russische handen

Persbureau Reuters meldt dat de kerncentrale van Tsjernobyl in handen is gevallen van Russische troepen. Eerder werd al gemeld dat de Russen hier dichtbij waren. Tsjernobyl is beroemd vanwege de kernramp die hier in 1986 plaatsvond. Sindsdien is de centrale niet meer actief en het gebied onbewoonbaar geworden.

De Oekraïense president Zelensky vreesde eerder vandaag, toen de Russen de kerncentrale aanvielen, voor een herhaling van die ramp: 

18.40: Rusland: doel bereikt vandaag

Het Russische leger heeft naar eigen zeggen 83 doelwitten op het vasteland van Oekraïne vernietigd. Het Russische ministerie van Defensie laat via het Russische persbureau Interfax weten dat daarmee de doelen voor donderdag zijn bereikt. 

De doelwitten zouden vooral militaire locaties zijn geweest, waaronder kazernes, opslagplaatsen voor munitie en bijna tien vliegvelden.