Poetins nachtmerrie: door Zweden en Finland is Baltische Zee straks 'NAVO-meer'
Terwijl de Russische president Vladimir Poetin met man en macht het oosten van Oekraïne probeert te veroveren, leidt hij vandaag elders in Europa mogelijk een gevoelige nederlaag. Bij toetreding van Zweden en Finland tot de NAVO gebeurt precies wat hij niet wil: de controle verliezen over de belangrijke Baltische Zee.
Tijdens de NAVO-top in Madrid wordt vanaf vandaag onderhandeld over de historische toetreding van Zweden en Finland tot het militaire bondgenootschap. De twee landen wilden daar nooit bij horen, maar dat is door de invasie van Rusland in Oekraïne helemaal veranderd.
"De wereld is veranderd, en wij moeten ook veranderen", zegt de bekende Zweedse defensie-expert en luitenant-kolonel Joakim Paasikivi in een interview met RTL Nieuws. "Alle dreigende signalen uit Moskou en de niet uitgelokte aanval op een vredelievend buurland is voor ons een enorme wake-up call geweest. We realiseren ons nu dat het beter is om je onder vrienden te begeven."
Dat laatste heeft alles te maken met het beroemde artikel 5 van de NAVO. Daarin staat dat een aanval op één, een aanval op allen is. Oftewel: Zweden en Finland krijgen dan militaire steun van machtige landen als de VS, Frankrijk, het VK en Turkije. Dat laatste land ligt nog wel stevig dwars bij de toetreding van de twee, al is de verwachting dat die plooien mogelijk al in Madrid worden gladgestreken.
Omringd door de NAVO
Als Zweden en Finland bij de NAVO komen, zou dat de positie van Rusland rond de Baltische Zee (ook wel Oostzee genoemd) in één klap enorm verzwakken. Rusland, dat zelf met onder meer Poetins geboortestad Sint-Petersburg, marinebasis Kronstadt en de 'losliggende' provincie Kaliningrad aan deze binnenzee grenst, is dan omringd door vijandige NAVO-landen.
Paasikivi: "Dit verandert de situatie rond de Baltische Zee wezenlijk. De vrede is voor een land als Zweden beter verzekerd als alle omringende landen van de Baltische Zee straks NAVO-lid zijn, behalve Rusland. Het wordt dan min of meer het NAVO-meer."
De Baltische Zee is van groot strategisch belang voor de omringende landen en ook voor de NAVO. Niet alleen voor het verschepen van goederen, zegt Paasikivi. "Als Rusland de Baltische staten of Finland aanvalt, dan wordt de Baltische Zee ook militair gezien enorm belangrijk. Want voor het aanleveren, ondersteunen en verdedigen van deze landen moet de NAVO de Baltische Zee domineren. Anders doet Rusland het."
Russen waarschuwen
De Russen zijn fel tegen uitbreiding van het militaire bondgenootschap. Met name van Finland, dat een landgrens deelt van zo'n 1300 kilometer met Rusland. De NAVO wordt in Moskou gezien als een bedreiging voor de eigen veiligheid. Ook vindt Rusland dat het Westen hiermee 'mondelinge beloften' na de Koude Oorlog verbreekt dat de NAVO nooit zou uitbreiden naar het oosten.
Finland en Zweden zijn door Rusland verschillende keren gewaarschuwd voor 'serieuze politieke en militaire gevolgen' bij toetreding, zoals het opzetten van militaire bases in het grensgebied en nog dreigender: het stationeren van kernwapens in de regio. Ook draaide Rusland in mei de gaskraan naar Finland dicht.
'Ongelooflijke nederlaag'
"Poetin wilde absoluut niet dat Oekraïne bij de NAVO zou komen. En door de oorlog lijkt hij daarin zijn zin te krijgen", zegt Rob de Wijk, deskundige op het gebied van internationale betrekkingen en veiligheidszaken. "Maar als Zweden en Finland erbij komen, is dat een totale vernedering voor Poetin. Hij lijdt dan een ongelooflijke nederlaag. Dat wordt vaak vergeten."
"Als Zweden en Finland erbij komen, is dat een totale vernedering voor Poetin."
De Wijk wijst ook op de Russische exclave Kaliningrad, die door blokkades van Litouwen over land al niet meer kan worden bevoorraad. "Als Rusland de controle verliest over de Baltische Zee, kan het Kaliningrad straks alleen nog met een omweg via Belarus bereiken. Kaliningrad ligt dan volledig geïsoleerd en dat is voor Rusland een nachtmerriescenario."
De NAVO-top in Madrid duurt nog tot donderdag. Voor het NAVO-lidmaatschap van Zweden en Finland is de goedkeuring nodig van alle dertig leden van het bondgenootschap.