'Italy first', radicaal rechtse Giorgia Meloni wint verkiezingen
De radicaal rechtse partij Fratelli d'Italia van Giorgia Meloni heeft de verkiezingen in Italië gewonnen. In de exitpoll heeft ze een grote voorsprong op haar tegenstanders. Daarmee krijgt Italië een van de meest rechtse regeringen sinds de Tweede Wereldoorlog. 'Italy first', zal het de komende tijd klinken.
Giorgia Meloni wordt de eerste vrouwelijke premier ooit in Italië. Maar opstaan voor vrouwenrechten? Dat zal niet zo snel gebeuren. Ze is zeer conservatief en tegen abortus, euthanasie en het homohuwelijk. Wel is ze voor traditionele familiewaarden ('de natuurlijke familie').
'Duidelijke boodschap Italië'
Na haar verkiezingszege gaf de 45-jarige Meloni vannacht een toespraak. "De Italianen hebben een duidelijke boodschap afgegeven dat zij een rechtse regering onder leiding van Broeders van Italië wensen", zei zij. Ze voegde eraan toe dat die regering zich zal inzetten 'voor alle Italianen, met als doel het volk te verenigen'. Ook sprak ze van een 'nacht van trots' en een 'nacht van verlossing'.
In onderstaande video somt ze een aantal van haar standpunten op:
Waar Fratelli d'Italia (Broeders van Italië in het Nederlands) bij de vorige verkiezingen slechts 4 procent van de stemmen binnenhaalde, haalden ze in de exitpoll nu 22,5 tot 26,5 procent van de stemmen. Samen met Lega en Forza Italia wint het rechtse blok met zo'n 43 procent van de stemmen de verkiezingen.
'Trieste avond voor het land'
Op de tweede plek in de exitpoll staat de Vijfsterrenbeweging van oud-premier Giuseppe Conte met 13,5 tot 17,5 procent van de stemmen.
Op links, waar de partijen geen verbond met elkaar sloten, komt de Partito Democratico naar verwachting uit rond de 20 procent van de stemmen. Deze partij heeft de verkiezingsnederlaag vannacht officieel toegegeven. Partito Democratico liet weten zichzelf vanaf nu als de belangrijkste oppositiepartij te zien. "Dit is een trieste avond voor het land", zei een hooggeplaatst lid van de partij.
Verkiezingsbeloftes vergald
De tegenstanders van Meloni zaten samen in de 'coalitie van nationale eenheid' van premier Mario Draghi.
Dat de Fratelli d'Italia van Giorgia Meloni als enige ontbrak in deze regering heeft haar nu de winst opgeleverd, zegt RTL Nieuws correspondent Anouk Boone. "Meloni was de enige die de onenigheid binnen de regering Draghi van buitenaf kon becommentariëren. Zij heeft daardoor in die periode haar geloofwaardigheid niet verloren. Omdat ze in de oppositie zat, heeft ze niet zoals de anderen verkiezingsbeloftes vergald."
Lage opkomst
Meer dan 50 miljoen Italianen waren opgeroepen om te komen stemmen. De opkomst viel volgens de eerste berichten erg laag uit: net boven de 64 procent. Wanneer dat wordt bevestigd, zou het zelfs gaan om een historisch laag opkomstpercentage. Bij de verkiezingen vier jaar geleden was de opkomst nog 74 procent.
In Europa wordt met enige vrees naar haar overwinning gekeken. Ze is erg nationalistisch. Het is Italy first. De Europese Unie heeft ze meermaals belachelijk gemaakt. En ze stelt zich hard op als het gaat om migranten. "Ze heeft over een blokkade op zee gesproken, waarbij het leger migrantenbootjes moet tegenhouden", legt Boone uit.
Partij met fascistisch randje
Rond Meloni's partij Fratelli d'Italia zit nog altijd een fascistisch randje. Dat heeft ook te maken met Meloni zelf. In haar jonge jaren werd ze lid van een neofascistische beweging. En in 1996 zei ze tegen de Franse televisie dat de fascistische Mussolini 'een goed politicus was'. Inmiddels doet ze die periode en uitspraken af als een jeugdzonde.
Ze ontkent iets met het fascisme te maken te hebben. Om Europa gerust te stellen, nam ze een video op waarin ze afstand nam van het fascisme:
Haar gematigde toon heeft haar geholpen aan de verkiezingswinst, zegt Boone. "De verkiezingen kon ze niet alleen winnen met de radicale stemmers, maar ze had ook de gematigde kiezers nodig."
Wat nu?
Alleen regeren kan Meloni niet. Ze heeft coalitiepartners nodig. Dat worden naar verwacht de rechts-nationalistische Lega van Matteo Salvini en Forza Italia van - hij is er nog altijd bij - de 85-jarige Silvio Berlusconi.
Het is de vraag of deze zeer rechtse coalitie stabiel zal zijn. De verwachting is dat dat niet het geval is en dat maakt deze verkiezingen ook meteen belangrijk voor de rest van Europa. Want Italië is nog altijd het zorgenkindje van de EU. Zo hebben ze een kwakkelende economie en de op één na hoogste staatsschuld van de eurozone.
Ook leed Italië flink onder de coronapandemie. Het is niet voor niets dat het land het hoogste bedrag uit het coronaherstelfonds krijgt uitgekeerd van alle landen: ruim 200 miljard.
Meer pro-Europees geworden
De vraag is of dat geld goed wordt besteed door iemand die zeer kritisch is op de Europese Unie. Waarschijnlijk wel. "Italië heeft het geld heel erg hard nodig", zegt Boone. "Gedoe met Europa kan Meloni zich niet veroorloven. Italië heeft het moeilijk, met een niet al te sterke economie en de problemen met energie en inflatie. Ondanks haar nationalistische kant, spreekt ze zich de laatste tijd daarom pro-Europeser uit."
Maar om de economie draaiende te houden en het coronageld daadwerkelijk te krijgen, is politieke stabiliteit en rust nodig. De coalitiepartijen denken niet overal hetzelfde over. Over de rol van Europa zijn er verschillen.
Terwijl Meloni veel steun toezegt aan Oekraïne, laat beoogd coalitiepartner Salvini zich steeds kritischer uit over de sancties tegen Rusland. De rechtse coalitie zal moeten bewijzen dat hun verschillen niet onoverbrugbaar blijken.
Europa kijkt met spanning naar wat er de komende tijd in Italië zal gebeuren. De EU hield al rekening met premier Meloni, maar de hamvraag is of zij een stabiele Italiaanse regering kan neerzetten. Eentje die ondanks de soms oerconservatieve ideeën, wel een betrouwbare partner blijkt.