Artsen zonder Grenzen steekt hand in eigen boezem: te veel 'witte redders' in campagnes

Als je denkt aan Artsen zonder Grenzen, waar denk je dan aan? "Aan iemand zoals ik?" vraagt een witte arts. "Die iemand helpt die eruit ziet zoals ik?", vult een zwarte arts aan. Zo begint dit filmpje van AzG:

Het waren de Noren die dit filmpje publiceerden. De Noorse tak van AzG had voor een reclamecampagne een marketingbureau ingeschakeld. En dat wilde een witte hulpverlener in de hoofdrol. De opdrachtgevers krabden zich achter de oren en namen hun manier van communiceren eens goed onder de loep. Dit was niet de manier waarop ze naar buiten wilden treden. En bovendien klopt het volgens AzG niet met hoe de organisatie eruitziet. 

Diversiteit lang niet zichtbaar

Hizkia de Jong, woordvoerder van Artsen zonder Grenzen Nederland, vindt dat het in het verleden niet altijd goed is gegaan. "AzG is afhankelijk van donateurs. En die donateurs willen vaak herkenbaarheid, iemand waarmee je je kunt identificeren."

Want, zegt De Jong: "Veel situaties waarin wij werken, zijn voor velen een ver-van-m'n-bedshow. In de loop van de jaren zijn we ons steeds meer bewust geworden dat dit niet de way to go is, en een gebrek aan erkenning en respect voor veel van onze collega's wereldwijd."

AzG wil nu echt af van dat beeld van de witte hulpverlener die zijn koffer pakt en op het vliegtuig stapt naar een Afrikaans land om daar patiënten te redden. "De oorsprong daarvan ligt ook in het koloniale verleden. Humanitaire hulp ontstond niet toevallig. Het is het gevolg van jarenlange uitbuiting en uitputting. Maar inmiddels past die witte redder niet meer in het beeld van de internationale hulpverlening."

Niet alleen bij Artsen zonder Grenzen, ook bij andere hulporganisaties wordt hier constant over nagedacht. 'White saviorism' noemt Wouter Booij, woordvoerder van Unicef Nederland, de oude manier van communiceren van veel hulporganisaties en fondsenwervers.

"Je moet altijd proberen het echte verhaal te laten zien. Unicef is een interculturele kinderrechtenorganisatie die over de hele wereld werkt, vaak met lokale partners. Het gaat erom de veerkracht van kinderen te laten zien, niet hun kwetsbaarheid." 

Eigen verhaal vertellen

Hulporganisatie Save the Children is ook al langer bezig met diversiteit in haar campagnes. "We hebben de afgelopen jaren echt wel een stap gezet", zegt woordvoerder Helma Maas. "In onze nieuwe campagne, die in november van start is gegaan, laten we kinderen die op de vlucht zijn zelf spreken. We laten ze hun eigen verhaal vertellen." 

Ook Artsen zonder Grenzen wil het anders doen. En is daar ook al een tijd mee bezig. "In al onze uitingen hanteren we sinds een paar jaar duidelijke richtlijnen dat we mensen in beeld brengen om wie het daadwerkelijk gaat. Dus liever niet die witte hulpverlener uit Alkmaar die naar Sierra Leone gaat."

Al is dat nog steeds wel vaak 'wat de media willen zien', zegt de organisatie: "Een Nederlands sprekende arts die gisteren nog met z'n poten in de modder stond. Met terugwerkende kracht zeggen we nu: dat is niet de manier hoe we het moeten doen. Ook al verliezen we daarmee misschien een paar donateurs. Laten we voortaan die arts uit Sierra Leone in beeld brengen die voor ons aan het werk is."