Is het Oekraïense lenteoffensief mislukt? 'Er werd veel te veel van verwacht'

Het is alweer zo'n vijf maanden geleden dat het Oekraïense tegenoffensief begon. Sindsdien zijn er geen heroveringen van belangrijke steden in het door Rusland bezette gebied. Ook het beeld van Oekraïense tanks die door de Russische verdedigingslinie heen denderen, blijft nog altijd uit. De frontlinie is nauwelijks opgeschoven en de situatie in de loopgraven lijkt uitzichtloos. 

Goed, er is weinig terreinwinst voor Oekraïne, maar van een mislukking kunnen we niet spreken. Zo is de frontlinie ook nauwelijks opgeschoven in het voordeel van Rusland. En dat is opmerkelijk, vindt oud-commandant der landstrijdkrachten Mart de Kruif. "Als je het hele plaatje bekijkt, dan zie je dat Rusland het veel kleinere Oekraïne na bijna twee jaar oorlog nog steeds niet op de knieën heeft kunnen brengen", zegt hij tegen RTL Nieuws. "Het offensief heeft zeker geen grote terreinwinsten opgeleverd, maar Oekraïne zit wel aan de goede kant van het scoreblad."

Doelen die wél behaald zijn

Welke gebieden heeft Oekraïne dan wel teruggewonnen? Afgelopen zomer waren er wat doorbraken rondom de stad Zaporizja: Oekraïense militairen riepen bijvoorbeeld begin september de herovering uit van het plaatsje Robotyne. Een week later bevestigde Moskou het bericht dat Russische strijdkrachten Robotyne inderdaad hadden verlaten. Al meldde de Russische staatsmedia dat het een 'tactische beslissing' was, en geen overwinning van Oekraïne.

De kleine winsten stoppen niet bij Robotyne: vorige maand staken Oekraïense militairen in stilte de Dnjepr-rivier over naar de door Rusland bezette gebieden. Veel van de verplaatsingen rondom de frontlinie gaan te voet, omdat de Russische verdediging erg sterk is.

Vleesmolen

En momenteel wordt er vooral gevochten om de stad Avdiivka, in de regio Donetsk. In Avdiivka gaat het er hard aan toe, zoals vorig jaar in Bachmoet. Dag en nacht wordt gevochten om het strategisch gelegen plaatsje. Vooral de Russen verliezen daar enorm veel manschappen. Moskou stuurt iedere dag tientallen slecht getrainde soldaten de Avdiivka-vleesmolen in, schrijven internationale persbureaus.

Nieuwe Russische eenheden worden gerekruteerd uit gevangenissen, of mannen (en tegenwoordig ook vrouwen) worden middels dienstplicht het slagveld ingestuurd. "Die militairen zijn slecht opgeleid en hebben weinig ervaring", aldus oud-commandant De Kruif. "Die worden als massa daar in de strijd gegooid."

Te hoge verwachtingen

Er is dus sprake van zware gevechten en bovenal, het relatief kleine Oekraïne houdt zich sterk. En kleine winsten zie je pas als je goed inzoomt, zegt Han Bouwmeester, brigadegeneraal en hoogleraar militair-operationele wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie. "Ik heb er nooit in geloofd dat Oekraïne heel snel door de Russische verdedigingslinies heen zou breken. En ik vermoed dat ook de Oekraïense inlichtingendiensten daar niet op rekenden", aldus Bouwmeester.

Hadden we dan met z'n allen misschien te veel verwacht van het tegenoffensief? Jazeker, zeggen beide experts stellig. "Het offensief werd ook enorm in de media gehypet", zegt Bouwmeester. Volgens hem moeten we niet de illusie hebben dat oorlog voeren gebeurt zoals in Hollywoodfilms. "Het is niet snel, groots en heroïsch. Oorlog gaat langzaam en betekent pijn, angst en onmenselijkheid."

Wie houdt het langst vol?

Volgens de experts zijn Oekraïne en Rusland in een fase van de oorlog aangekomen die zich het beste omschrijft als 'slijtage'. "Het is een uitputtingsoorlog", zegt Bouwmeester. "Zoals die Russische militairen in Avdiivka nu, die vechten zich daar dood." En ook De Kruif ziet dat zo: "Het gaat er nu om wie het langst overeind blijft staan. Wie heeft de wil om het vol te houden?"

Maar dat is niet het enige, zegt De Kruif. "Een cruciaal punt is ook: is het Westen bereid om Oekraïne nog lang te blijven steunen? Doen wij dat niet meer, dan verliezen ze sowieso van Rusland."