Nepnieuws over Southport-drama voedt geweld en racisme in VK

Volgens de Britse premier Keir Starmer wordt de onrust die heerst in het land veroorzaakt door 'extreemrechtse haat'. De politie heeft een nationaal coördinatieteam opgetuigd om het geweld te bestrijden, zo zei Starmer gisteren tijdens een persconferentie. Hij noemde de relschoppers een 'bende schurken' en zei dat hun acties doelbewust zijn aangestuurd door mensen die 'uit waren op geweld'.

Op sociale media gingen al snel ongefundeerde berichten rond waarin werd beweerd dat de dader een asielzoeker en een moslim zou zijn. Veel van die berichten gingen gepaard met racistische uitlatingen en islamofobie. Een van de eerste valse claims werd de wereld in geslingerd door Channel 3 Now, een zelfverklaarde nieuwssite die zijn berichten grotendeels door AI laat samenstellen. 

Kwaad al geschied

Channel 3 Now heeft gisteravond excuses aangeboden voor het delen van 'misleidende informatie', maar het kwaad was al geschied. Want al snel lieten bekende radicaal-rechtste activisten, zoals medeoprichter Tommy Robinson van anti-islamorganisatie English Defence League, en controversiële influencers zoals Andrew Tate, van zich horen. 

Zij deelden berichten en video's met miljoenen volgers waarin werd gesteld dat de dader een 'illegale migrant' was en dat bootmigranten die via Het Kanaal Engeland willen bereiken, moeten worden gestopt. Het bleek voer voor complotdenkers en vreemdelingenhaters.

"Veel bewoners van Southport wijzen het geweld af", zegt VK-correspondent Anne Saenen. "Dat het naar aanleiding van de steekpartij, boven op de schok en het verdriet, zo onrustig is geweest in hun stad is atypisch en verkeerd, vinden ze. Zo kwamen YouTubers bijvoorbeeld de dag na het incident naar Hart Street, waar het incident plaatsvond, om video's op te nemen en gevestigde media te beïnvloeden."

Migratie is al langer een groot thema in het VK en speelde een rol in de recente verkiezingen. Die werden ruimschoots gewonnen door Labour. Het nieuwe kabinet-Starmer wordt verweten niet hard genoeg op te treden tegen desinformatie die online razendsnel rondgaat op platforms zoals X (voorheen Twitter), YouTube en TikTok. Ook pleiten sommigen ervoor dat er actie moet worden ondernomen tegen radicaal-rechts en dat de English Defence League verboden zou moeten worden.

'Situaties uitbuiten'

"Het is niet verrassend dat dit soort dingen gebeuren", zegt Paul Jackson, hoogleraar in de geschiedenis van radicalisme en extremisme aan de University of Northampton. "Er is weinig regulering van sociale media en een gebrek aan wil onder socialemediabedrijven zelf om de inhoud op hun platforms te modereren. Degenen die situaties willen uitbuiten of politiek willen bedrijven, kunnen sociale media daardoor gebruiken om rechtstreeks met anderen te communiceren en momentum te ontwikkelen."

Vanwege alle onrust en ongeregeldheden besloot een Britse rechter om bij hoge uitzondering de naam van de 17-jarige verdachte van de steekpartij in Southport vrij te geven.

Zijn naam is Axel Rudakubana, geboren in Cardiff en naar de Southport-regio verhuisd in 2013. Zijn ouders komen uit Rwanda (waar het christendom veruit de belangrijkste religie is en circa 2 procent van de bevolking moslim is) en hij heeft een oudere broer die ook in Cardiff is geboren, meldt de Britse omroep BBC.

In Southport zelf ging het dinsdag mis na afloop van een herdenkingsdienst. Een groep van enkele honderden relschoppers keerde zich bij een moskee tegen de politie. De relschoppers zouden banden hebben met de English Defence League. 53 agenten raakten gewond, 27 van hen moesten worden behandeld in een ziekenhuis.