De laatste jaren van Navalny: zo was zijn gevangenschap
Ruim drie jaar geleden zette Navalny weer voet op zijn geboortegrond. Hij was net hersteld van een vergiftiging in Berlijn. Hij gaf zijn vrouw nog een kus en werd direct daarna opgepakt. Het was het begin van een loodzware periode in gevangenissen, strafkampen en isoleercellen.
Sinds zijn terugkeer in Rusland stapelden de veroordelingen en aanklachten zich op. De grootste Kremlincriticus maakte het leven van de Russische president te zuur.
'Grootste luis in de pels'
Hij kreeg eerst 2,5 jaar cel omdat hij zich - volgens de rechter - niet aan zijn meldplicht had gehouden. Daarna kreeg de grootste luis in de pels van Poetin onder meer 9 en 19 jaar cel voor onder andere het 'oprichten van een extremistische groepering', corruptie en 'minachting van de rechtbank'.
Navalny werd eerst overgebracht naar strafkolonie IK-3 bij het stadje Vladimir, op zo’n 200 kilometer ten oosten van Moskou. Al snel kwamen er berichten naar buiten over Navalny’s aftakelende gezondheid. Op videobeelden die werden getoond tijdens de vele rechtszaken was te zien hoe hij zichtbaar vermagerde.
Hongerstaking
Die gevangenis stond slecht bekend. Zijn gezondheid ging verder achteruit toen hij besloot in hongerstaking te gaan. Hij deed dat omdat hij door zijn eigen artsen behandeld wilde worden. Verder is er weinig over zijn verblijf bekend.
In juni 2022 werd hij overgebracht naar de beruchte en zwaarbeveiligde inrichting IK-6 in Melechovo, in de buurt van Vladimir. De omstandigheden zijn nog slechter dan in IK-3. Martelingen vinden aan de lopende band plaats.
Praten met celgenoten was niet toegestaan, zo vertelde een ex-gevangene over zijn verblijf. Ook wurgden en sloegen bewakers gevangenen met enige regelmaat. Kleine fouten werden keihard afgestraft. De ex-gevangene vertelde daarnaast hoe hij gedwongen werd de hele dag naar de staatstelevisie te kijken.
Slapen was onmogelijk
Volgens Navalny kwam er nog een martelmethode bij. Een 'psychopaat' zou de hele dag door schreeuwen, blaffen en grommen in een cel tegenover hem. Slapen was bijna onmogelijk. Ook beschuldigde hij de autoriteiten ervan hem expres ziek te maken, omdat hij in een cel werd gezet met een zieke gevangene. Medische zorg kwam niet of te laat.
Gevangenen kregen instructies om geen oogcontact met Navalny te maken. Ook moest zo veel mogelijk voorkomen worden dat zijn naasten contact met hem konden leggen. En bewakers maakten hem regelmatig wakker en ook werd hij opgesloten met gewelddadige gevangenen.
Volgens oud-Rusland-correspondent Olaf Koens is het leven achter de tralies in Rusland zwaar. "Je moet de hele dag werken, je wordt geslagen. Je krijgt net genoeg eten om te overleven. Zo werkt het Russische systeem. Het breekt mensen. Dat was al zo in de tijd van de Sovjet-Unie, en dat is nog steeds zo."
Ook werd Navalny 'om het minste of het geringste' in een isoleercel opgesloten. "Dat is echt een donker gat van een paar vierkante meter”, zegt Koens. In vijf maanden tijd moest hij tien keer naar de isoleercel.
Beruchte strafkolonie
Begin december bleek Navalny plots spoorloos. Zijn team kreeg weer contact met hem in een van de meest beruchte strafkolonies van Rusland: IK-3 in Charp in Siberië, dicht bij de poolcirkel op 2000 kilometer van Moskou. Vanwege de afgelegen ligging kon bezoek er maar moeilijk komen. En communicatie met de buitenwereld was lastig.
De omstandigheden daar waren nog zwaarder en het regime nog harder. Volgens The Insider is de plek berucht om de martelingen. Toen een gevangene zijn kleren wilde uitdoen om te douchen, werd het water snel uitgezet en sloegen bewakers erop los. Een dokter was pas na 15 dagen aanwezig. Ook werden gevangenen met beperkte kleding in extreme kou uren buiten gezet.
De strafkolonie in Charp was de laatste plek in een reeks gevangenissen en strafkampen. Volgens de gevangenisautoriteit werd Navalny onwel na een wandeling en verloor hij zijn bewustzijn waarna medisch personeel hem probeerde te reanimeren. Navalny werd daarna dood verklaard.
'In slow motion vermoord'
Koens: "Het Russische systeem heeft Navalny in slow motion vermoord, vanaf de dag dat hij gevangen werd genomen. Dat is wat het Russische gevangenensysteem met politieke tegenstanders doet."
Ook Ruslandkenner Hubert Smeets stelt dat Navalny is vermoord. "Juridisch zal je dat vast niet zo kunnen noemen, maar hij werd al drie jaar lang richting de dood gejaagd door hem van strafkamp naar strafkamp te sturen en van isoleercel naar isoleercel."
In onderstaande video kijkt Koens terug op zijn ervaringen met de oppositieleider en blikt vooruit op de toekomst van Rusland.