Van omgebouwd startpistool tot mortier: volop wapenexport naar Soedan, ondanks embargo
Wapens die via een omweg worden verkocht, luchtdrukpistolen die worden omgebouwd tot moordwapens: er gelden strenge beperkingen voor wapenverkoop aan Soedan, maar daar werken wapenhandelaren makkelijk omheen. "Er heerst totale wetteloosheid."
In Soedan woedt al ruim een jaar een bloedige burgeroorlog tussen het regeringsleger en de paramilitaire beweging RSF. En die oorlog wordt gevoerd met wapens uit onder andere Turkije, Servië en China, blijkt uit nieuw onderzoek van Amnesty International.
"De constante toevoer van wapens naar Soedan draagt bij aan burgerdoden en lijden op een immens grote schaal", zegt Deprose Muchena van Amnesty International.
VN-regels op grote schaal omzeild
"Het is een conflict met veel verhalen over moorden, verkrachtingen en andere mensenrechtenschendingen", zegt Afrika-correspondent Sophie van Leeuwen. De VN heeft strenge regels ingesteld voor landen die wapens verkopen aan Soedan.
Zo mogen er überhaupt geen wapens geëxporteerd worden naar de regio Darfur. Ook hebben wapenhandelaren de verantwoordelijkheid om niet te verkopen aan groepen die oorlogsmisdaden plegen.
'Sancties een lachertje'
Toch ontdekte Amnesty Servische geweren, Chinese mortieren en wapens van de Russische Kalasjnikov-fabrikant in heel Soedan, ook in Darfur. Wapens worden verkocht aan delen van Soedan waar het verbod niet geldt, en vinden daarna hun weg naar Darfur.
"In landen die zo groot zijn, waar de grenzen zo complex zijn en zoveel groepen betrokken zijn, heb ik weinig vertrouwen in embargo's of sancties", zegt defensie-expert Patrick Bolder, verbonden aan het HCSS. "Bij heel grote, dure wapens die goed te traceren zijn, kan het nog wel werken. Maar bij kleinere handwapens is het een lachertje."
Startpistolen als moordwapens
En dat zijn juist het soort wapens dat Amnesty in zijn onderzoek veel tegenkwam. Zo vonden de onderzoekers honderdduizenden Turkse luchtdrukwapens – hetzelfde type als de startpistolen bij de Olympische Spelen.
Met een paar aanpassingen aan de loop kunnen ze als dodelijke wapens worden gebruikt. Bolder: "Als er geld te verdienen valt, worden mensen heel creatief."
Ook criminelen in Nederland maken gebruik van aangepaste luchtdrukwapens. Lees er hier meer over:
"Oorlog is big business", zegt Afrika-correspondent Van Leeuwen. "Sancties kunnen altijd worden omzeild, zeker in oorlogsgebied. In Soedan heerst totale wetteloosheid. Er is geen enkele controle op wie welk wapen heeft, en wie wie ermee doodschiet."
Politieke belangen
Er zijn ook andere landen betrokken bij de oorlog. De Verenigde Arabische Emiraten leveren tanks aan de andere partij, de RSF. Chinese en Turkse wapens worden door beide partijen gebruikt.
Terwijl de wapens Soedan binnen blijven stromen, blijft het aantal doden en ontheemden oplopen. Er zijn al bijna 17 duizend mensen omgekomen. Ruim 10 miljoen mensen zijn op de vlucht voor het geweld.
We spraken de Soedanese Omnia, die al een jaar probeert te vluchten voor het geweld:
