Na bijna 50 jaar weer een bezoek van de koning aan Suriname: 'Kan historisch worden'

Morgen begint het staatsbezoek van koning Willem-Alexander en koningin Máxima. Naast onder andere toespraken, een bezoek aan het Hof van Justitie en een kranslegging bij het beeld Mama Sranan, 'moeder van Suriname', bezoeken de koning en koningin ook een kindermuseum en de Fernandesfabriek, waar het populaire Surinaamse drankje wordt gemaakt.

Wat kunnen we verwachten?

"Het is hoe dan ook een historisch staatsbezoek", zegt koningshuisverslaggever Sander Paulus. "Alleen al omdat het voor het eerst sinds 1978 dat er weer een staatshoofd komt."

Surinamedeskundige Ellen Neslo vult aan: "Het kan een startpunt zijn, een nieuw punt in de geschiedenis van waaruit je weer een nieuwe samenwerking aangaat. Hoe je samen verder kunt als twee landen die een enorme band met elkaar hebben. Meer moet je er ook niet van verwachten. Niet alles gaat veranderen, maar een nieuwe start kan het wel zijn."

Hoe zijn de banden tussen Nederland en Suriname?

Neslo: "We zijn meer dan tweehonderd jaar een kolonie geweest, dus die banden verbreek je niet zomaar. Heel veel mensen hebben familieleden in Nederland en in Suriname. Er zit een geschiedenis die niet mooi was, dat is bekend, maar Surinamers hebben ook zoiets van: wat is geweest, is geweest. Je kunt nu een nieuwe geschiedenis met elkaar opbouwen en dat is iets positiefs."

Zal de koning opnieuw excuses maken voor het slavernijverleden?

Koning Willem-Alexander heeft op 1 juli 2023 tijdens de nationale herdenking van het slavernijverleden in Amsterdam officieel excuses aangeboden namens Nederland, ook voor het leed in Suriname. Dat werd daar overwegend positief ontvangen, maar ook met de kanttekening dat het vooral een erkenning voor Nederland was. 

Deze excuses volgden op de eerdere verontschuldigingen van toenmalig minister-president Mark Rutte in december 2022, en werden als historisch en emotioneel belangrijk ervaren, met een toespraak waarin hij vroeg om vergiffenis voor deze misdaad tegen de menselijkheid. 

Nu heeft de koning voor het eerst de kans om de excuses ook persoonlijk te maken, ín Suriname. Gaat hij dat doen?

Neslo verwacht van wel. "Hij moet ook wel", vindt ze. "Suriname heeft de excuses nog niet bij monde van het staatshoofd gehad. Ik denk het land zich sinds de onafhankelijkheid een beetje in de steek gelaten heeft gevoeld."

Als de koning ervoor kiest om opnieuw excuses te maken, zal hij zijn woorden op een gouden weegschaaltje moeten leggen, zegt verslaggever Paulus. "In welk gesprek of op welk moment? Het zou kunnen in de verschillende toespraken die hij gaat houden. Maar ook tijdens een gesprek dat hij heeft tijdens het staatsbezoek. Het moment kan heel groot worden, óf vrij klein."

Wie zijn koning Willem-Alexander en koningin Máxima voorgegaan namens Nederland?

In 1978 bezocht destijds koningin Juliana voor het laatst het land. Dat was drie jaar na de Surinaamse onafhankelijkheid. Eerder was prinses Beatrix ook in Suriname, maar nooit in de periode dat ze koningin was.

"Er was altijd wel iets dat ertussen kwam of het kortweg onmogelijk maakte", zegt Paulus over de periode na de onafhankelijkheid. "Suriname kreeg te maken met een dictator, daarna kwamen de Decembermoorden en later werd Bouterse president, terwijl hij in Nederland veroordeeld was voor drugshandel. Daar wil je de koningin of later de koning niet naast laten staan."

Waar moeten we op letten?

"Ik ben vooral benieuwd naar de reactie van de Surinaamse bevolking", zegt Paulus. "Meer dan de helft van de huidige Surinamers is geboren na de onafhankelijkheid. Ze spreken Nederlands, maar wat is de betekenis van Nederland voor deze generaties? En wat is de betekenis van een koningshuis van de voormalige kolonisator, wiens taal je spreekt, maar dat verder vooral een land ver weg is waar misschien wat familie woont."