Syrische dictator Assad 'zit in een gouden kooi in Moskou en kan er nooit meer weg'

De familie Assad zou twintig appartementen bezitten in de luxe Moskouse wijk Moskva City, meldde de Duitse krant Die Zeit eerder dit jaar. De gevluchte dictator pendelt tussen een penthouse in de stad en een villa vlak buiten de Russische hoofdstad.

De familie zou met beveiligers door de stad kunnen bewegen, maar Bashar al-Assad lijkt vooral thuis te blijven. Daar zou hij volgens de Duitse krant 'urenlang videogames spelen'. Ook Al Jazeera meldt dat het gezin een teruggetrokken maar zeer comfortabel bestaan leidt in Rusland.

Gouden kooi

"Het kerngezin en de naaste medewerkers van Assad zijn allemaal vertrokken", vertelt arabist Jan Jaap de Ruiter. "Assad zou zo’n 250 miljoen dollar hebben weggesluisd naar Rusland. Hij zit daar in een gouden kooi en kan daar nooit meer weg." 

Dat Assad naar Moskou vluchtte is geen toeval: Poetin steunde het regime in Syrië jarenlang. Nu biedt de Russische president onderdak.

"Maar geen genade zonder tegenprestatie", schrijft Die Zeit. "Met de opname van Bashar al-Assad verzekert Poetin zich van het informatiemonopolie. Want wat zou Assad kunnen zeggen als hij een slimme westerse verslaggever tegenkomt? Zou hij praten over de giftige gasaanvallen op de burgerbevolking in Syrië? Of over het Russische bombardement op Aleppo? De aanvallen op ziekenhuizen en kinderdagverblijven?"

Ondertussen heeft Vladimir Poetin ook contact met de nieuwe president van Syrië, Ahmed al-Sharaa. De twee zouden in oktober een goed gesprek hebben gehad toen al-Sharaa naar Moskou kwam. Rusland mag voorlopig gebruikmaken van de militaire bases die het in Syrië heeft.

De goede band betekent niet dat Poetin Assad in de steek laat. "Al-Sharaa heeft in Moskou gevraagd om de uitlevering van Assad, maar hij heeft niet de macht om Poetin onder druk te zetten", zegt De Ruiter. "Het Kremlin heeft het verzoek geweigerd. Ook Frankrijk heeft om uitlevering gevraagd, maar Poetin werkt niet mee." 

De familie Assad was meer dan vijftig jaar aan de macht in Syrië, van 1971 tot december 2024. Voordat Bashar al-Assad in het jaar 2000 president werd, was zijn vader Hafez al-Assad de baas in het land.

"Hafez al-Assad, die door een staatsgreep aan de macht kwam, had een dynastie opgebouwd die zo stevig verankerd was dat velen dachten dat deze ons allemaal zou overleven – en dat heeft het ook gedaan", schrijft de Syrische activist en auteur Loubna Mrie in een artikel voor The New York Times.

"Meer dan 50 jaar Assad betekent 50 jaar verdwijningen, opsluitingen en moorden", schrijft de BBC. "De familie Assad behandelde Syrië als hun persoonlijke bezit en verrijkte zichzelf. De familie kocht het vertrouwen van hun volgelingen op kosten van Syriërs die in de gevangenis konden worden gegooid of gedood als ze buiten de lijntjes traden, of zelfs als ze dat niet deden." 

"Politiek gezien is Assad niet meer relevant", zegt Jan Jaap de Ruiter. "Er kleeft onvoorstelbaar veel bloed aan zijn handen, en er is dan ook geen sprake van enige nostalgie. Ik merk dat er wel angst is bij sommige groepen over de toekomst, bijvoorbeeld bij sommige christenen, druzen en alawieten. Maar niemand verlangt terug naar de tijd van Assad.”

"De familie Assad heeft helemaal geen macht en invloed meer in Syrië", ziet ook RTL Nieuws-journalist Omar Diab, die momenteel in Syrië is. "De familie Assad is nu het onderwerp van grapjes, en ze vormen vergelijkingsmateriaal met het heden."

"Iedereen in Syrië praat nog wel over Assad", zegt Diab. "Als je met een willekeurige Syriër praat, dan gaat het al snel over hem. Vaak vergelijken mensen Assad met al-Sharaa. Ze zien bijvoorbeeld dat al-Sharaa op internationaal niveau meer respect krijgt van Trump, Poetin en Erdogan."

"Een paar dagen geleden lekten er oude beelden van Assad, waarin je hem in een auto ziet zitten", vertelt Diab. "Op de beelden maakt Assad grappen over de verwoesting in Syrië, hij praat denigrerend over de Syrische bevolking. Dat maakt mensen weer boos, dus het gaat elke dag over Assad. Maar men maakt hem vooral belachelijk, en kijkt liever naar de toekomst."

Veel Syriërs zien in hun dagelijkse leven verbetering vergeleken met het regime van Assad, zegt Diab. "Syriërs praten bijvoorbeeld over de manier waarop de politie zich nu gedraagt. Vroeger was bijna iedereen bang voor de politie, en nu hoor je dat mensen niet meer bang zijn om bijvoorbeeld beschoten te worden als ze ruzie krijgen met een agent."

De nieuwe regering legt niet de nadruk op de vervolging van iedereen die meewerkte met het regime van Assad, zegt Jan Jaap De Ruiter. "Als je iedereen achter slot en grendel zet die meewerkte, dan kan je er een paar gevangenissen bij bouwen. Maar in de samenleving, en zeker bij mensen die familieleden hebben verloren aan het regime, leeft wel de vraag wat er moet gebeuren met de handlangers van Assad." 

In Syrië wordt gevierd dat het regime precies een jaar geleden viel. In de onderstaande video vertelt correspondent Pepijn Nagtzaam er meer over.