Euforie in Ouwehands Dierenpark om pandaparing: 'Ik moet er nog van bijkomen'

Sinds de komst van de panda's naar Ouwehands Dierenpark in 2017 hebben de pandaverzorgers naar de paring toegewerkt. "Ik ben ontzettend blij", vertelt José Kok. Ze is hoofd van de afdeling Dieren bij het Ouwehands Dierenpark en nauw betrokken bij de komst van reuzenpanda's Wu Wen en Xing Ya naar Rhenen. "Er is iets gebeurd wat we nauwelijks durfden te hopen." 

Twee paringen

Het vrouwtje leek vruchtbaar, maar zaterdagochtend namen de tekenen daarvoor af en dachten de verzorgers dat het niet meer zou gebeuren. "Kort daarna waren er toch weer tekenen dat het vrouwtje er klaar voor was. Toen hebben we ze, in overleg met de experts in China, weer bij elkaar gezet."

Het was de eerste keer dat de twee bij elkaar werden geplaatst. "En dat er in een paar uur tijd ook nog eens twee paringen waren, daar zijn we hartstikke blij mee." Na de tweede paring zijn de twee uit elkaar gehaald om bij te komen. "We wilden de volgende dag weer een poging doen, maar toen was de vruchtbare periode van het vrouwtje alweer voorbij. Die periode heeft slechts een halve dag geduurd." 

Complexe voortplanting

De voortplanting van de reuzenpanda is ontzettend complex. De dieren zijn solitaire dieren en dus erg op zichzelf, hebben een lage sekslust en het vrouwtje is maar een paar dagen per jaar vruchtbaar. Daarnaast moeten de panda's elkaar leuk vinden.

Verzorgers moeten de dieren daarom continu monitoren. De urine moet gecontroleerd worden op hormonen, met name op een stijging van oestrogeen. "Daardoor weet je dat de periode eraan komt." 

Lichaamstaal

Ook moet de lichaamstaal van het vrouwtje worden geobserveerd. "Als ze loops is gaat ze bepaalde geluiden produceren, doet ze haar staart omhoog om zich aan te bieden aan een mannetje, zwelt haar vulva op en wordt roder en gaat ze masturberen." 

Om de panda's te stimuleren heeft Ouwehands Dierenpark urine van Wu Wen en Xing Ya uitgewisseld en de panda's in elkaars verblijf laten lopen. Ook is het mannetje getraind om op zijn achterpoten te staan, zodat hij beter in staat zou zijn om de daad te volbrengen. 

Er is geen 'pandaporno' gebruikt om de boel te stimuleren, zegt Koks. "Vorig jaar hebben we het mannetje wel geluiden laten horen van mannetjes die vechten om een vrouwtje, om het testosterongehalte te stimuleren." Dat heeft toen niet tot een paring geleid.

Botsende karakters

"Reuzenpanda's zijn ontzettend moeilijk aan het paren te krijgen", vertelt Mathieu Goedefroy van de Belgische dierentuin Pairi Daiza. Afgelopen augustus werd in die dierentuin een pandatweeling geboren. Dat ging met behulp van IVF: hun reuzenpanda's Hao Hao en Xing Hui vinden elkaar namelijk niet zo leuk en botsen qua karakters, terwijl het essentieel is dat de panda's elkaar leuk vinden om ze aan het paren te krijgen.

"Ons vrouwtje Hao Hao is te agressief en ons mannetje Xing Hui te timide." De twee kunnen niet met elkaar in een kooi, vandaar dat ze voor het afnemen van sperma en de bevruchting verdoofd werden. En met succes.

Op de natuurlijke paring van de twee panda's in Ouwehands Dierenpark reageert Goedefroy heel enthousiast. "Panda's maken het ons wel heel moeilijk", zegt de Belg. "Dat is één van de belangrijkste redenen dat ze bijna uitgestorven zijn." 

Nu is het nog afwachten of de paring ook succesvol is geweest. En dat kan nog wel even duren, vertelt Goedefroy. "Je weet nooit of een reuzenpanda zwanger is, totdat ze bevalt."

Bij een mens zijn er twee mogelijke resultaten van een zwangerschapstest: ja of nee. Maar bij panda's is er een grijze zone, vertelt hij. "Zo kan een vrouwtjespanda een zwangerschap ook faken. Dan gedraagt ze zich als een zwangere panda, is er een verandering in haar hormonen, maar bevalt ze niet." 

Ook kan een bevrucht eitje geabsorbeerd worden door het vrouwtje, waardoor het verdwijnt. Daarnaast is het zo dat de zwangerschap van een panda drie tot vier maanden duurt, maar het bevruchte eitje zich pas drie weken voor de bevalling ontwikkelt tot een baby. "Daarom zijn babypanda's altijd nog van die roze wormpjes."

'Groot mysterie'

Dat alles zorgt ervoor dat de voortplanting van panda's 'een enorm groot mysterie is', vertelt Goedefroy. "Het is waanzinnig ingewikkeld. Dat de panda's in Rhenen met elkaar gepaard hebben, is dan ook heel zeldzaam." 

Kok van Ouwehands Dierenpark Rhenen moet nog steeds bijkomen van de paring, vertelt ze. "Het was bijzonder mooi om dit te mogen meemaken. Ik voel me bevoorrecht om dit gedrag te mogen zien."

Fokprogramma reuzenpanda's

De laatste telling heeft aangetoond dat er nog 1.864 reuzenpanda's in het wild leven. De fok van reuzenpanda's is belangrijk voor het genetisch en demografisch gezond houden van de populatie, zegt het Ouwehands Dierenpark.

Het park heeft intensief contact met experts van de China Conservation and Research Center for the Giant Panda in China, die de dierverzorgers van Ouwehands Dierenpark adviseren.