Klimaatrapport: wereld onomkeerbaar veranderd, maar actie is nog mogelijk
Het klimaat is onomkeerbaar veranderd door invloed van de mens. En er moet direct op wereldwijde schaal actie worden ondernomen om de opwarming van de aarde te verminderen. Maar er is ook een sprankje hoop: het is nu nog mogelijk om het klimaat te stabiliseren, als de CO2-uitstoot op korte termijn enorm omlaag gaat.
Dat is de conclusie van het invloedrijke nieuwe klimaatrapport van het IPCC, de organisatie van de Verenigde Naties die onderzoek naar klimaatverandering verzamelt.
In de video hieronder vertellen we je wat er in het rapport van het IPCC staat:
Met het rapport, waarvan het eerste deel vandaag openbaar is gemaakt, steekt het IPCC letterlijk en figuurlijk de thermometer in de klimaatverandering. Daarbij is beter en nauwkeuriger gekeken naar klimaatverandering dan ooit tevoren. Het rapport werd vrijdag door de 195 lidstaten van het IPCC goedgekeurd. Het vorige IPCC-rapport komt uit 2014.
Niet positief
Het IPCC-rapport is gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke onderzoeken naar klimaatverandering. In dit rapport is speciale aandacht voor de rol van klimaatverandering in het verhevigen van extreme weersomstandigheden zoals hittegolven en hevige regen.
Het zal je niet verrassen: de wetenschappers zijn niet positief over klimaatverandering. Overal ter wereld en in het hele klimaatsysteem, zijn veranderingen te zien, schrijft het IPCC. Veel van die veranderingen zijn nooit eerder vertoond. Zo was in 2019 de hoeveelheid CO2 in de lucht hoger dan het in de afgelopen twee miljoen jaar geweest is.
De temperatuur op aarde is 1,09 graden hoger dan in de periode 1850-1900, toen er nog geen massale CO2-uitstoot was. Een stijging van 1,5 graad of meer, het streven dat is afgesproken in het Parijsakkoord, wordt vrijwel zeker binnen twintig jaar gehaald.
Onomkeerbaar en nu al te merken
De klimaatverandering is volgens het rapport nu al te merken: sinds 1950 zijn er meer hittegolven, meer hevige regen, meer cyclonen en meer weer dat tot natuurbranden leidt. De zeespiegel is in ruim honderd jaar bovendien met 20 centimeter gestegen. Bovendien gaan deze veranderingen steeds sneller naarmate de temperatuur op aarde verder stijgt.
Kustgebieden als Nederland krijgen daardoor vaker te maken met overstromingen, en die zijn ook nog eens heviger. Extreme omstandigheden die vroeger eens in de honderd jaar voorkwamen, kunnen aan het eind van deze eeuw ieder jaar gebeuren.
Sommige veranderingen zijn inmiddels onomkeerbaar. Zo zal de zeespiegel de komende duizenden jaren blijven stijgen, en ook het smelten van gletsjers op bergen en in het poolgebied kan nog eeuwen doorgaan.
Vijf scenario's
Toch besluit het rapport met een hoopvolle noot. "Menselijk handelen kan de toekomstige koers van het klimaat nog steeds bepalen", schrijft het IPCC. Als de uitstoot van broeikasgassen flink wordt verminderd, is het effect daarvan op de luchtkwaliteit al binnen een paar jaar te merken. Binnen twintig jaar zou ook het effect op de temperatuur op aarde te meten zijn.
In het rapport beschrijft het IPCC vijf scenario's: van een hele lage CO2-uitstoot tot een hele hoge. In elk van die scenario's wordt een stijging van 1,5 graden binnen zo'n twintig jaar bereikt. Maar in het scenario met de laagste uitstoot blijft het daarbij, en zakt de temperatuur rond 2100 zelfs weer onder die grens.
In het scenario met de hoogste CO2-uitstoot zou de gemiddelde temperatuur rond 2100 met maar liefst 5 graden gestegen zijn. In dat scenario zou de zeespiegel 60 tot 100 centimeter stijgen. Er is dan zelfs een kans dat de poolkappen zó snel smelten, dat de zeespiegel ruim anderhalve meter stijgt.
Bekijk de grafiek
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Om de opwarming van de aarde te keren, is er maar één oplossing mogelijk, schrijft het IPCC in een persbericht: "Om het klimaat te stabiliseren moet de uitstoot van broeikasgassen sterk, snel en blijvend verminderd worden."
CO2-uitstoot naar nul
Uiteindelijk moet de netto-uitstoot van CO2 naar nul. Dat wil zeggen: alle CO2 die wordt uitgestoten, moet ergens anders op de wereld weer worden opgenomen.
"Het beperken van andere broeikasgassen, vooral methaan, kan een positief effect hebben op zowel de gezondheid als het klimaat", schrijft het IPCC.
In het rapport staan geen aanbevelingen over hoe de uitstoot verminderd moet worden. Dat is aan regeringen zelf. In de volgende rapporten die het IPCC volgend jaar uitbrengt, wordt wel in kaart gebracht wat de gevolgen en kosten zijn van keuzes die regeringen maken.