Jeugdzorg radicaal op de schop: 'Zorg kwetsbare kinderen weer centraal'
De jeugdzorg gaat radicaal op de schop. Er komt onder meer een aanpassing van de Jeugdwet, zodat voor kinderen en ouders duidelijker wordt voor welke problemen zij hulp kunnen krijgen en voor welke niet. Ook wordt de inkoop van specialistische zorg veranderd en komt er meer capaciteit en geld beschikbaar voor met name de meest kwetsbare kinderen.
Met deze 'fundamentele verbetering van de jeugdzorg' is volgens staatssecretaris Maarten van Ooijen 'een grote stap gezet' naar snellere en betere hulp voor kinderen en gezinnen die dat nodig hebben. De druk op de jeugdzorg is groot: jongeren met complexe problemen staan vaak maanden op een wachtlijst. Lichtere vormen van jeugdhulp rijzen de pan uit: 1 op de 7 kinderen maakt gebruik van een vorm van jeugdzorg.
Op dit moment bieden veel gemeenten alle zorg aan, wat ten koste gaat van het budget voor de zwaardere, belangrijkere zorg. Daarom komt er een lijst van hulp die gemeenten verplicht moeten leveren, en een lijst van hulp die gemeenten mogen leveren. De lijst van hulp die gemeenten verplicht moeten leveren moet volgend jaar af zijn. "Maar een voorbeeld van hulp die straks niet verplicht meer wordt, is bijvoorbeeld examenstress trainingen voor kinderen",zegt een woordvoerder.
Jaren wachten
De zogenoemde hervormingsagenda had er al ruim een jaar geleden moeten liggen, maar door inhoudelijke en vooral financiële geschillen kwamen de betrokken partijen niet tot overeenstemming.
De nieuwe plannen moeten er vooral voor zorgen dat de specialistische zorg voor de meest kwetsbare jongeren weer centraal komt te staan. Nu belanden juist die jongeren op wachtlijsten en worden ze van het kasje naar de muur gestuurd.
Andere manier van inkopen
Om de beschikbaarheid en continuïteit van bepaalde specialistische jeugdzorg te borgen, worden gemeenten verplicht deze regionaal in te kopen, zo staat in het akkoord. Nu kopen gemeenten deze nog op lokaal niveau in en verschillen contracten en tarieven per gemeenten.
Door centraler in te kopen wil het kabinet ook afrekenen met zorgcowboys: jeugdzorgaanbieders die veel winst maken door het aanbieden van jeugdzorg.
Ook worden de wijkteams in gemeenten versterkt.
De samenwerking tussen de jeugdzorg en het onderwijs wordt verbeterd, zodat kinderen en jongeren collectief in plaats van individueel worden geholpen. Uithuisplaatsingen moeten zo veel mogelijk worden voorkomen. Ook moet worden gesneden in de administratieve lasten, zo is verder afgesproken.
Betere hulp voor kinderen
Met het principeakkoord is volgens de bewindslieden een grote stap gezet naar snellere en betere hulp voor kinderen en gezinnen die het nodig hebben. "Door de beschikbaarheid van zorg te verbeteren en door de administratieve lasten te verminderen, kan er sneller passende hulp worden ingezet", zegt Weerwind. "Hiermee kan ook een uithuisplaatsing zoveel mogelijk worden voorkomen. Dat is een belangrijke stap vooruit voor verdere verbetering van de jeugdbescherming."
De veranderingen zullen niet meteen morgen merkbaar zijn. "Het is niet morgen helemaal anders, maar kinderen en ouders die hulp en zorg nodig hebben en ook alle mensen die in de jeugdzorg werken, moeten zo snel mogelijk iets gaan merken van deze fundamentele verbeteringen", belooft Van Ooijen.
De gezamenlijke branches in de jeugdzorg zeggen in een eerste reactie positief te zijn over de gemaakte afspraken, maar tegelijkertijd grote zorgen te hebben. Ze zijn bang dat de geplande bezuinigingen de noodzakelijke inhoudelijke verbeteringen belemmeren. Zo staat in het akkoord onder meer dat intensieve hulp vaker buiten een instelling moet worden geleverd en leefgroepen moeten worden verkleind. Dat zal geld gaan kosten, zegt voorzitter van de jeugdzorgbranches Boris van der Ham.
Noodzakelijke verbeterstappen
"De financiële afspraken mogen wat ons betreft nooit een belemmering vormen voor inhoudelijk noodzakelijke verbeterstappen. De paragraaf in de Hervormingsagenda over het financiële kader is van Rijk en gemeenten, als wij straks onze handtekening zetten dan geldt die nadrukkelijk niet voor deze paragraaf", zegt voorzitter van de jeugdzorgbranches Boris van der Ham.
Er moet tot en met 2025 1,1 miljard worden bezuinigd op de jeugdzorg, 285 miljoen euro minder dan aanvankelijk was besloten door het kabinet. Een commissie van deskundigen moet in 2025 en 2028 kijken of de bezuinigingen niet te veel nadelen opleveren.
Ondanks de financiële zorgen leggen de branches de Hervormingsagenda Jeugd met een positief advies voor aan hun achterban. De afspraken bieden volgens hen 'eindelijk zicht op reële tarieven, redelijke indexering en betere contractvoorwaarden, met minder bureaucratie'.