Menstruatieverlof in Spanje, moet dat er in Nederland ook komen?
Iedere maand recht op zeker drie dagen verlof omdat je last hebt van hevige menstruatiepijn. Dat is waar vrouwen in Spanje voortaan recht op hebben als de Spaanse regering vandaag instemt met een nieuw wetsvoorstel. Een goed initiatief? En hoe zit dat eigenlijk in Nederland? Vijf vragen en antwoorden.
1. Wat speelt er in Spanje?
Vrouwen die last hebben van zware menstruatieklachten zoals 'diarree, hevige hoofdpijn en koorts' krijgen in Spanje voortaan elke maand recht op drie tot vijf dagen verlof. Dat staat in het wetsvoorstel van de Spaanse minister van Gelijkheid Irene Montero van de progressieve linkse regeringspartij Podemos.
Het recht op menstruatieverlof is onderdeel van een hervormingsplan waarover vandaag gestemd wordt. Daarin staat ook dat maandverband en tampons gratis worden verstrekt in onderwijsinstellingen, gevangenissen en in de sociale gezondheidszorg. Verder werd in Spanje gesproken over het afschaffen van de btw op menstruatieproducten, maar gisteren werd duidelijk dat dit voorstel de wet niet gaat halen vanwege de kosten.
Ook zorgt de nieuwe wet ervoor dat de minimumleeftijd om te mogen instemmen met een abortus wordt verlaagd van 18 naar 16 jaar. Vandaag gaat de Spaanse ministerraad naar verwachting akkoord met de voorstellen. Al zijn die zeker niet onomstreden in Spanje, met name de conservatieve oppositiepartijen zijn tegen.
2. Hoe bijzonder is menstruatieverlof?
Spanje zou het eerste land in Europa zijn dat menstruatieverlof invoert. Tot dusver bestaat zo'n specifiek verlof alleen in een handjevol landen in Azië en Afrika. Dat zijn Japan, Zuid-Korea, Indonesië, Taiwan en Zambia. In 2020 was Schotland het land dat menstruatieproducten als eerste gratis uitdeelde in apotheken, buurthuizen en jeugdclubs. In Nieuw-Zeeland gebeurt dat op scholen.
De Spaanse minister Montero en staatssecretaris Angela Rodriguez wijzen bij hun wetsvoorstel op onderzoek waarin 53 procent van de vrouwen zegt last te hebben van pijnlijke menstruaties. Bij jonge vrouwen loopt dit op tot 74 procent. "Dit is onaanvaardbaar en zou artsen en de samenleving aan het denken moeten zetten", zegt Rodriguez tegen de Spaanse krant El Periódico.
3. Hoe is dat in Nederland geregeld?
"In Nederland is een hele goede en royale ziekteverlofregeling van kracht", zegt arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen. "Dat betekent dat wanneer je als vrouw zodanige klachten hebt dat je niet kan werken, dat je recht hebt op verlof. Dat is een heel generieke regeling en geldt dus voor zowel vrouwen als mannen, en ook als je andere regelmatige klachten hebt zoals migraine."
Voorstander van een apart menstruatieverlof in Nederland is Van Gelderen niet. "Omdat wij in de basis al een heel goede verzuimregeling hebben. Ook de uitvoerbaarheid van een menstruatieverlof lijkt mij lastig, omdat vrouwen dan mogelijk eerst naar een arts moeten gaan voor een verklaring voordat ze vrij kunnen krijgen. Zo'n drempel is er nu niet."
Een ander heikel punt dat hij noemt, is dat een menstruatieverlof ook averechts kan werken voor vrouwen op de arbeidsmarkt. "Er zijn werkgevers die het lastig vinden om jonge vrouwen aan te nemen omdat zij misschien binnenkort zwanger worden. Nu krijg je misschien ook dat zij gaan vrezen dat ze sommige vrouwen standaard een paar dagen per maand kwijt zijn vanwege menstruatieklachten. Het zijn helaas argumenten die ik in de praktijk tegenkom."
Toch staat volgens een enquête van FNV driekwart van de Nederlanders onder de 35 jaar positief tegenover het invoeren van menstruatieverlof. De peiling onder zo’n 3000 jong werkenden laat zien dat van de jonge mensen die menstrueren, 89 procent hun werk minder goed doen in die periode van de maand, terwijl dit nauwelijks wordt besproken op de werkvloer.
Hacer Karadeniz, bestuurder FNV Young & United: "Voor deze groep zou het al helpen als ze hun werk flexibeler kunnen indelen, maar de eerste stap is menstruatieklachten op de werkvloer bespreekbaar maken."
"In Nederland is een hele goede en royale ziekteverlofregeling van kracht."
4. Hoe gaan we in Nederland verder om met menstruatie?
Vrouwen melden zich vaker ziek op het werk dan mannen, blijkt uit CBS-cijfers. Al is het niet goed onderzocht hoeveel procent van die ziekmeldingen komt door menstruatiepijn. Een kleine drie jaar geleden bleek uit een enquête van hulporganisatie Plan International onder ruim duizend jonge vrouwen dat in Nederland bijna 10 procent van hen te weinig geld heeft om menstruatieproducten te kopen, zogeheten menstruatiearmoede. Ook gaf 40 procent van hen aan weleens school of werk te missen vanwege hun menstruatie.
Daarnaast is vaak sprake van schaamte en ongemak, zegt Mascha Singeling van Plan International. "Veel vrouwen vinden het ongemakkelijk om met anderen over menstruatie te praten. Dat doen zij thuis niet, op school niet en op de werkvloer al helemaal niet."
5. Hoe gaan we dat taboe doorbreken?
Volgens Singeling is het allereerst belangrijk dat over dit onderwerp gesproken wordt. "Zodat we horen welke problemen er leven en hoe dat opgelost kan worden. Misschien is menstruatieverlof voor sommige vrouwen wel nodig, en voor anderen niet. Zij willen misschien betere voorzieningen op het werk, zoals toiletten waar maandverband ligt. Laten we eerst eens goed onderzoeken welke behoeften er zijn bij vrouwen. Taboes doorbreken is een belangrijk punt, maar dat doe je niet door het invoeren van menstruatieverlof."