Zweden en Finland bij NAVO? 'Turkije wil druk nog maximaal opvoeren'
De opluchting was groot vorige week: Turkije ging onder voorwaarden akkoord met het NAVO-lidmaatschap van Zweden en Finland. Maar Turkije kan nog altijd dwarsliggen, zolang het Turkse parlement het verdrag van toetreding niet ondertekent. "Ze zien nu een mogelijkheid om binnen de NAVO invloed uit te oefenen."
Het was wekenlang een punt van discussie bij de NAVO: de toetreding van Zweden en Finland. Alle lidstaten waren akkoord, behalve Turkije. Op de eerste dag van de NAVO-top in Madrid vorige week was er dan eindelijk witte rook. De drie landen sloten een deal, waarin de zorgen van Turkije werden beantwoord.
Zo vervalt het wapenembargo van Zweden en Finland tegen Turkije, en komt er meer samenwerking over de bestrijding van terrorisme. Turkije wil dat Zweden en Finland de Koerdische afscheidingsbeweging PKK als terroristische organisatie erkennen. Dat is één van de grootste staatsvijanden van Turkije.
Uitleveren verdachten
President Recep Tayyip Erdogan eist dat 'verdachten van terrorisme' worden uitgeleverd. Turkije vraagt om een uitlevering van 73 verdachten die door Ankara als terroristen worden aangemerkt. Eerder werd er nog gesproken over 33 verdachten, dus het aantal neemt snel toe.
"In de afgesproken verklaring staat geen aantal. Daar staat dat Zweden en Finland gaan samenwerken met Turkije, bijvoorbeeld bij uitleveringen. Maar Finland en Zweden benadrukten meteen: de Zweedse en Finse wet blijven leidend", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. Keiharde garanties heeft Turkije dus niet.
Dat kan een reden zijn voor het Turkse parlement om het verdrag voor toetreding van Zweden en Finland niet te ondertekenen. "De eerste stap van de toetreding tot de NAVO is gezet. Nu moet dat nog door de lidstaten worden geratificeerd, oftewel, officieel worden bekrachtigd. Bijvoorbeeld via een stemming in het parlement. Daar kan Turkije gaan vertragen."
Aandacht voor Turkse agenda
Dat Turkije de hele toetreding tot de NAVO echt gaat blokkeren, is volgens Turkije-expert Erik-Jan Zürcher onwaarschijnlijk. "Turkije ziet een mogelijkheid om het Westen onder druk te zetten. Op deze manier kunnen ze aandacht besteden aan de Turkse agenda, waaronder de uitlevering van terrorismeverdachten."
"Zolang het verdrag niet geratificeerd is, heeft Erdogan een drukmiddel. Het is waarschijnlijk dat hij meer zekerheid wil hebben dat er ook echt mensen uitgeleverd gaan worden. Hij wil de druk maximaal opvoeren", zegt Zürcher.
De situatie doet denken aan de vluchtelingencrisis. Ook toen had Erdogan een groot drukmiddel in handen, waardoor hij een deal kon sluiten met de Europese Unie. Dat leverde Turkije miljarden op. "Maar tegenover de NAVO heeft Turkije nog nooit echt zo'n drukmiddel gehad. Dat zullen ze nu uitmelken."
Hoelang het zal duren voordat het Turkse parlement dan toch het verdrag ondertekent, is moeilijk te voorspellen. "De Turken hebben al wel het een en ander binnengehaald. Dat is ook hoe het in de Turkse media wordt gebracht: 'Turkije is een belangrijke speler in de NAVO en andere landen kunnen niet om ons heen'. Dat is al winst voor Erdogan."
Veiligheidsgaranties
Theoretisch gezien kan Turkije het NAVO-lidmaatschap van Finland en Zweden dus nog wel een tijdje uitstellen. "Maar er zijn al genoeg landen die veiligheidsgaranties aan Finland en Zweden hebben beloofd, ook Nederland", zegt Lambie. En er zijn Europese verdragen waar ze een beroep op kunnen doen."
Turkije is een belangrijk lid van de NAVO, dat het bondgenootschap niet kwijt wil. "Na de Verenigde Staten hebben zij het grootste leger", zegt Zürcher. "En ze liggen in een instabiel gebied, tussen het Arabisch Midden-Oosten en voormalige Sovjet Unie-landen. Zonder Turkije kan de NAVO daar niet echt invloed uitoefenen. Dat weet Turkije."