Inhaalfeesten, 'n reisorgie en leuker werk: hierop kunnen we ons verheugen in 2021

Wordt volgend jaar alles beter? Trendwatcher Carl Rohde heeft er een hard hoofd in. "Eén ding wordt wel beter: het zit er dik in dat we covid achter ons laten en dat was de grote downer van dit jaar. Het kan in ieder geval niet veel slechter."

Lichtpuntjes zijn er in 2021 absoluut, zegt toekomstdenker Tessa Cramer, lector designing the future bij Fontys. "Er zijn parallellen te trekken met de roaring twenties. Dat was ook een heftige tijd, maar wel eentje met heel veel vernieuwing."

2021 wordt het jaar van de 'opening-up' zegt trendstrateeg Lieke Lamb van het Future Expertise Center. "Richting de zomer kun je er redelijkerwijs van uitgaan dat we weer naar buiten kunnen, dat de restaurants weer open zijn en dat de eerste events weer worden georganiseerd."

Waar mogen we allemaal op hopen?

Inhaalfeesten

Om maar gelijk met het beste te beginnen: als het meezit, gaan we feesten als nooit tevoren. "Mensen die in 2020 een baby hebben gekregen, getrouwd zijn of een kroonjaar hebben bereikt, zullen dat in 2021 alsnog willen vieren", zegt Lieke Lamb. "2021 wordt echt een feestjaar, waarin we alles proberen in te halen wat we het afgelopen jaar niet hebben kunnen doen." Ze hoopt dat de overheid een groot landelijk feest zal organiseren om te vieren dat we van corona af zijn.

Summer of love en bevrijdingsweekend

Ook trendwatcher Rohde lijkt het een goed idee als de overheid een soort 'bevrijdingsweekend' organiseert. "Een heleboel mensen staan zo onder druk, dat het met enige uitwassen gepaard zal gaan als de stop weer van de fles mag. Het is handig als de overheid dat in goede banen probeert te leiden. Hoe langer je een wens hebt moeten verdringen, hoe groter de kans dat het explodeert zodra het weer kan. Een nieuwjaarsfeest op 1 juli bijvoorbeeld, vind ik geen slecht plan. Ik verheug me daar wel op."

Als corona niet alsnog de boel verstiert, verwacht ook Cramer een 'summer of love'. "Als het kan, zal er absoluut een eruptie zijn van alles wat we hebben moeten binnenhouden."

Mondiale reisorgie

Als het allemaal weer kan, zullen de terrasjes en restaurants bomvol zitten, zijn concerten en festivals vast binnen no time uitverkocht en gaan we weer veel reizen, denken de vooruitkijkers. Carl Rohde verwacht een 'mondiale reisorgie'. "Wie het nog kan betalen, zal zeker weer gaan reizen als het weer mag. Als er een land is dat niet knaloranje gekleurd is, gaan we ernaartoe en maakt iedereen zichzelf wijs dat het een noodzakelijke reis betreft."

Tegelijkertijd zal de herontdekking van Nederland, die we dit jaar hebben gezien, in 2021 doorzetten bij een deel van de bevolking, denkt Rohde. "We zullen eerst een flinke tegenbeweging zien, maar we zullen de waarde van de schoonheid van dichtbij niet vergeten."

Inhaalreizen en transprivacy

Ook Lieke Lamb verwacht dat we massaal 'inhaalreizen' zullen gaan maken. "Mits je een negatieve test kunt overleggen, want dat is waarschijnlijk waar we heen gaan. En dat is dan gelijk het begin van wat wij noemen 'TransPrivacy': vanwege de coronatesten en het vaccineren verlangt de overheid meer transparantie terwijl dat burgers erg op hun privacy gesteld zijn. Dat zal veel discussie en ook af-en-toe burgerlijke ongehoorzaamheid tot gevolg hebben."

"Je zal bovendien een tweedeling zien tussen mensen die er zwaar doorheen zitten aan de ene kant, en mensen die alles hebben opgepot en het gaan uitgeven aan de andere kant." Vliegen wordt in de toekomst veel duurder vanwege de duurzame ontwikkelingsdoelen, zegt Lamb, maar na de coronacrisis zullen luchtvaartmaatschappijen eerst mensen proberen te trekken met goede aanbiedingen. Iets om naar uit te kijken dus.

Aandacht voor wat er echt toe doet

Het valt Tessa Cramer op dat er in 2020 een groter besef is ontstaan voor wat er echt toe doet in het leven. "Mensen hechten nu nog meer waarde aan gezelschap, vrienden, familie, warmte en liefde. Ik vermoed dat velen weer naar buiten zullen spurten zodra het weer kan, lekker naar festivals, op reis en uit eten, maar misschien gaat het wel verder dan dat. Er hangt verandering in de lucht, misschien leren we beter begrijpen wat we belangrijk vinden."

Ze noemt Black Lives Matter als voorbeeld. "Wereldwijd is ineens ruimte ontstaan om iets wat al heel lang suddert en bubbelt meer te adresseren. Ik heb het idee dat ook volgend jaar dit soort bewegingen, misschien ook de vrouwenbeweging, veel meer ruimte zullen krijgen om positieve verandering te brengen. Dat nieuwe morele kompas zie ik als een lichtpuntje dat enorm kan motiveren om dingen anders te doen."

Dat momentum signaleert ook Carl Rohde. "Een van de weinige goede dingen die het afgelopen jaar ons heeft gebracht, is een gevoel van reset. We zijn gedreven om het leven en de samenleving te veranderen en te verbeteren. Van internationale supplychainketens tot hoe we met ons milieu en voedsel omgaan. Covid heeft ons een gevoel van urgentie gegeven, waardoor we met z’n allen een poging zijn gaan doen om de samenleving een andere wending te geven."

Van priester naar feestbeest

Toch moet hij nog zien of dat in 2021 zo blijft. "Op het dieptepunt van een crisis nemen we onszelf vaak verbetering voor, maar als we eruit zijn is daar meestal weinig meer van over. Kijk naar F. Scott Fitzgerald. Die was zo onder de indruk van de Spaanse griep, dat hij heel serieus overwoog om priester te worden. Maar toen het over was, ging hij feesten en stortte hij zich op zijn boek The Great Gatsby. Zo gaat het vaak. Na de bankencrisis zou ook alles anders worden, maar vervolgens strompelden we weer vrolijk door. Covid heeft ons wel een heel krachtige uitnodiging gegeven om harder na te denken over wat echt belangrijk is in het leven. Het zou jammer zijn als we die kans laten liggen. Ik hoop dat we wat geleerd hebben en dat het ook blijft." 

"Ik verheug me erop als we de dingen waarvan we nu aanvoelen dat de samenleving ze nodig heeft – gelijkheid, betrokkenheid, solidariteit, saamhorigheid, medemenselijkheid – verder gestalte gaan geven in 2021. Tegelijkertijd ben ik er niet dramatisch positief over dat dat gaat gebeuren."

Creativiteit viert hoogtij

Creativiteit heeft het afgelopen jaar een enorme spurt genomen, op meerdere niveaus, zag Cramer. We werden gedwongen de samenleving op een nieuwe manier vorm te geven, en daarbij werden ook oude patronen doorbroken. "Creativiteit ontstaat vaak bij schaarste. Het afgelopen jaar was eigenlijk een collectieve vertraging. We zaten allemaal thuis, met nauwelijks afleiding. Dus ja, mensen werden creatief, gingen knutselen, tekenen, muziekinstrumenten bespelen die al jaren lagen te verstoffen. Tegelijkertijd ontstond er meer ruimte voor creativiteit op grotere schaal. Er is bijvoorbeeld nog nooit zoveel muziek gemaakt als in 2020. Muzikanten hebben massaal platen opgenomen."

Wat muzikanten betreft: daar zullen we het komende jaar veel meer van zien. Niet alleen – hopelijk – eindelijk weer op de podia, maar ook op sociale media. "Artiesten als Taylor Swift hebben geleerd dat ze niet zomaar jaren kunnen wegblijven en laten nu veel meer zien van het maakproces van hun muziek", zegt Carl Rohde. "Dat blijft, het verhoogt de verkoop van hun platen."

In het afgelopen jaar vond ook de horeca zichzelf opnieuw uit. Cramer: "Ze zijn met heel nieuwe vormen gaan werken en trekken een nieuw soort klanten aan. De high end-restaurants bereiken nu veel meer klanten dan voorheen. Ik vermoed dat restaurants niet meer zullen teruggaan naar het aantal stoelen en tafels dat ze te vergeven hebben, maar daarnaast andere vormen zullen aanhouden, zodat ze een veel breder palet hebben."

Gaan we die creativiteit ook terugzien in de mode, als we ons straks weer in iets anders dan een huispak zullen moeten vertonen? "In de roaring twenties zag je dat de esthetiek van de mode heel erg veranderde", zegt Cramer. "In korte tijd maakte de Victoriaanse wespentaille plaats voor flapper dresses en tomboy-looks. Vrouwen gingen veel meer hun eigen keuzes maken. Dit jaar zaten we allemaal in joggingbroek, in ben heel benieuwd wat de reactie daarop zal zijn in de design- en modehoek."

Werken wordt leuker

Als 2020 ons iets heeft geleerd, is het dat acht uur per dag onder een systeemplafond zitten niet nódig is. Werken kan in de meeste gevallen ook prima vanuit huis. Misschien kun je niet wachten om weer naar kantoor te gaan. Maar bevalt dat thuiswerken je uitstekend, dan is de kans groot dat je daar ook in de toekomst de ruimte voor krijgt.

"We werken al zo lang hetzelfde", zegt Cramer. "De werkvloer is een plek waar ellenlang wordt vergaderd en waar verouderde mores heersen. Je moet er zijn, een x-aantal uur, op gezette tijden. Die routines werden in 2020 enorm doorbroken, waardoor een heel nieuwe dynamiek is ontstaan. Er is momentum om keuzes te maken voor wat je echt belangrijk vindt in je werk, om aan te geven wat wel en niet goed voor je is. Je hoeft niet meer voor elk wissewasje in de auto of trein te stappen. Ik denk dat het voor veel mensen echt een lichtpuntje is dat het ook anders blijkt te kunnen. We werken haast elke dag, kunnen we het misschien wat comfortabeler voor onszelf maken?"

Lieke Lamb ziet het ook als een positieve ontwikkeling dat we en masse online tools zijn gaan gebruiken waar eerder veel weerzin tegen was. "We hebben het afgelopen jaar een enorme digiswitch gemaakt en hebben ontdekt dat je niet voor iedere vergadering naar Shanghai hoeft te vliegen. We willen natuurlijk dolgraag terug naar real-life, maar elkaar digitaal ontmoeten kan daar heel goed naast bestaan."

Cramer verwacht dat er een hybride vorm zal ontstaan van deels thuiswerken en deels op kantoor werken. "Het formele contact kan prima online, maar voor de informele interactie is het fijn als je elkaar af en toe ziet. Ik vermoed niet dat iedereen weer volop teruggaat naar hoe het was. De huidige situatie is in ieder geval een uitnodiging om verandering te brengen en meer eigenaarschap te nemen in welke manier van werken je zelf het fijnst vindt. Het is ongekend hoeveel we hebben moeten veranderen in zo’n korte tijd, maar het bleek dus wel te kúnnen. Dat vind ik opbeurend."

Techniek in de zorg neemt een vlucht

Stemherkenning als coronatest? Volgens Lamb is het in de nabije toekomst mogelijk. Met kunstmatige intelligentie (AI) is het denkbaar dat aan een stem te horen is of iemand een ziekte onder de leden heeft. Daar is qua privacy heel veel op aan te merken, maar stel je eens voor hoeveel levens zo’n techniek zou kunnen redden. "Dit zijn hele interessante ontwikkelingen in de gezondheidssector, waar door covid meer geld voor beschikbaar is", zegt Lamb. "Er komen systemen aan die aan de hand van talloze foto’s van bijvoorbeeld knobbeltjes razendsnel kunnen zien of iemand borstkanker heeft. Een computersysteem kan dat objectiever dan een arts. Het zal de menselijke kunde zeker niet vervangen, maar het wordt een waardevolle aanvulling."

Huizen worden (heel misschien iets) betaalbaarder

Gaat de druk nu eindelijk een beetje van de ketel op de huizenmarkt? Niet direct, maar Carl Rohde verwacht dat steden – waar de woningnood toch het hoogst is – minder populair zullen worden. "Iedereen die het vermogen heeft om de stad uit te trekken, doet dat. Tiny houses en campers lopen heel erg goed. Iedereen wil een klein hutje op de hei. We hebben ook ontdekt dat we niet per se dicht bij ons werk hoeven te wonen. Al zoomend je geld verdienen ergens in de natuur, hoe leuk is dat?" 

Volgens Rohde krijgt de stad een andere betekenis. "Het is niet meer alleen een plek van vertier en plezier, maar ook een plek waar gevaar dreigt en waar de risico’s groter zijn. Je ziet een trek naar buiten. Maar of die aanhoudt als covid achter ons ligt, is nog even afwachten."