Overal 1,5 meter afstand, behalve in een vliegtuig: hoe kan dat?

"Op het terras 1,5 meter afstand, maar in het vliegtuig mag je wel naast elkaar zitten? Beetje apart allemaal", zegt één van de lezers.

Even het geheugen opfrissen aan het begin van deze 100ste corona-update. Zo zit het met de regels: in de horeca mogen maximaal 30 mensen binnen. Dat geldt ook voor een bioscoop, of theater. In tram, bus, metro en trein zijn minder zitplekken en iedereen moet een mondkapje dragen. En in de auto mag je met maximaal twee personen zitten (kinderen uitgezonderd).

Zelf beslissen

In een vliegtuig is dat anders: daar geldt afstand houden niet als verplichting. Tenminste, niet vanuit de overheid. Luchtvaartmaatschappijen bepalen de regels zelf.

Een lege stoel in het midden van elke rij zou veel vliegtuigen beperken tot tweederde van hun normale capaciteit. En dat is voor de meeste maatschappijen niet genoeg om winst te kunnen maken zonder de tarieven te verhogen.  

Ja, dat klinkt voor veel mensen als iets dat niet te begrijpen valt. Maar luchtvaartmaatschappijen stellen toch echt dat het veilig is om weer te vliegen, omdat ze veel maatregelen hebben getroffen. "Er wordt veel schoongemaakt aan boord", zegt een woordvoerder van Transavia. "En het dragen van een mondkapje is verplicht."

Airconditioning

Maar het belangrijkste: de airconditioning in combinatie met sterke luchtfilters, die voor verse en schone lucht zorgen. "Dat is droge lucht, en daar kan het virus niet goed tegen."

De lucht komt van bovenaf de cabine in, bij de vloer wordt het weer afgezogen. Zo wordt de lucht constant ververst. Verder is het zo dat mensen met klachten niet mogen vliegen. En luchtvaartmaatschappijen zeggen dat het aantal contactmomenten met de bemanning, wordt beperkt.

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) geeft geen advies over of je wel of niet in een vliegtuig moet stappen. Tegen de NOS zei hoofd infectieziektenbestrijding Jaap van Dissel dit weekend niet bang te zijn dat vliegtuigpassagiers elkaar op grote schaal zullen infecteren. "Het zal nooit 100 procent zijn, maar het gaat erom dat de risicovermindering zo groot mogelijk is." 

Dat de kans dat veel mensen besmet worden in het vliegtuig klein is, maakt Van Dissel op uit eerdere situaties waarin mensen met een infectieziekte hebben gereisd. Hij noemt de Mexicaanse griep, mensen met een gevorderd stadium van ebola of mensen met open tuberculose. Daaruit is volgens hem gebleken dat als mensen met een besmettelijke ziekte aan boord hebben gezeten, alleen de mensen die rond die persoon in het vliegtuig hebben gezeten, moeten worden onderzocht.

Eerder spraken wij hoogleraar infectiepreventie Andreas Voss. Hij zegt zich niet te kunnen voorstellen dat de luchtstroom in een vliegtuig zo sterk is dat er bij niezen of hoesten geen druppels bij de buurman terecht kunnen komen.

"Ik zou het persoonlijk voor mijn gevoel van veiligheid op prijs stellen als vliegtuigmaatschappijen met een beleid kunnen komen waarbij de middelste stoel vrijgelaten wordt."

Situaties verschillen

Louis Kroes, hoofd Medische Microbiologie bij het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), zegt tegen RTL Nieuws dat je er natuurlijk voor kunt kiezen om overal rigoureus hetzelfde beleid te voeren. "1,5 meter afstand, dat is het dan, klaar. Dat zou je kunnen doen, maar de werkelijkheid is anders."

Situaties verschillen aanmerkelijk, door allerlei omstandigheden, zegt Kroes. "We krijgen steeds meer inzichten", stelt Kroes.

Het is in deze fase van de crisis, waarin de kans op besmetting minder groot is geworden, wat hem betreft belangrijk om te kijken naar wat wél kan. En ja, ook een economisch belang neem je mee in die afweging. "De vraag is hoe ver je gaat om het risico 'nul' af te dwingen."

Volgens Kroes is het belangrijk dat je een kritische analyse maakt per situatie, met oog voor technische details. "Dat gebeurt nu ook, elke situatie wordt apart beoordeeld. Een risico nul is niet te realiseren, maar dat is ook niet altijd nodig."

Beheersbare situatie

Op het moment zijn er in Nederland vermoedelijk zo'n 1700 mensen besmettelijk. "Dat is dus gemiddeld 1 op de 10.000. Dan is het prima uit te leggen dat je steeds kritisch bekijkt wat het risico ter plekke is. Van vliegtuigen is er veel bekend over de luchtstromen, er wordt enorm geventileerd. Ik zou zeggen dat de situatie aan boord beheersbaar is."

Kroes maakt de vergelijking met de kapper. "Die knipt ook niet op anderhalve meter. Maar ook daar is een afweging gemaakt dat er met goede maatregelen en instructies te werken is. Het risico is niet nul, maar aanvaardbaar. Mits er geen mensen met klachten in de zaak komen."

Maar kunnen we straks ook met meer mensen bijvoorbeeld naar een theater? "Keer op keer moet een nieuwe afweging gemaakt worden, met de situatie die dan geldt. Wie weet is er daarvoor ook een aanvaardbare werkwijze te bedenken."

Maatregelen aan boord

Vliegmaatschappijen nemen vaak extra maatregelen. We hebben ze op een rij gezet.

KLM en Transavia:

• Mondkapje verplicht
• Afstand houden op de luchthaven
• Extra hygiënemaatregelen tijdens de vlucht en erna
• Minder service en alleen contactloos betalen

Easyjet

• Online inchecken
• Mondkapje verplicht
• Extra hygiënemaatregelen tijdens de vlucht en erna
• Afstand houden op de luchthaven
• Geen service tijdens korte vluchten

Ryanair

• Online inchecken
• Incidenteel een temperatuurcheck
• Mondkapje verplicht
• Extra hygiënemaatregelen tijdens de vlucht en erna
• Afstand houden op de luchthaven
• Minder service 

Corendon

• Online inchecken
• Extra hygiënemaatregelen tijdens de vlucht en erna
• Afstand houden op de luchthaven
• Minimale service aan boord
• Mondkapje verplicht